«Το πιο
σπαρακτικό θέαμα είναι τα σκλαβωμένα γυναικόπαιδα που έφεραν από τη Χίο. Αγόρια
και κορίτσια σέρνονται στους δρόμους δεμένα το ένα με το άλλο και οδηγούνται
στα σκλαβοπάζαρα. Κοπέλες κρατούσαν στο χέρι ένα χαρτί με το όνομα των Τούρκων
κυρίων τους που έμειναν στην Χίο.
Μη μπορώντας
να τις συνοδέψουν οι ίδιοι, τις έστειλαν στη διεύθυνση των σπιτιών τους στην
Πόλη, ως σκλάβες». Αυτά μετέδιδε το τηλεγράφημα του Ολλανδού διπλωμάτη Gaspar
Testa από την Κωνσταντινούπολη την άνοιξη του 1822. Οι θηριωδίες των Τούρκων
στην Χίο είχαν αφήσει το νησί ρημαγμένο.
Πτώματα,
ερείπια και ένα τοπίο που μύριζε στάχτη και αίμα. Και μπορεί στον υπόλοιπο
κόσμο τα παραπάνω να έγιναν γνωστά από περιγραφές και αφηγήσεις με λίγες
εβδομάδες καθυστέρηση, οι μεγάλες πόλεις της Μικράς Ασίας όμως, είδαν από κοντά
τα χιλιάδες «ζωντανά λάφυρα» των Τούρκων.
Εξαθλιωμένα
γυναικόπαιδα από το νησί στοιβάζονταν σε πλοία και μεταφέρονταν στις αγορές της
Σμύρνης και της Κωνσταντινούπολης, όπου πωλούνταν ως δούλοι σε εξευτελιστικές
τιμές. Μέχρι την 1η Μαΐου του 1822, στην Χίο είχαν εκδοθεί πάνω από 41.000
έγγραφα ιδιοκτησίας σκλάβων – οι λεγόμενοι «τεσκερέδες». Σύμφωνα με την γαλλόφωνη
εφημερίδα της Σμύρνης Spectateur Oriental, έως τις 10 Μαΐου στο τελωνείο της
Σμύρνης είχαν καταβληθεί δασμοί για 40.000 σκλάβους.
Η μοίρα των
ανθρώπων αυτών ήταν τραγική. Ακόμα τραγικότερη ήταν η πορεία τους μέχρι τα
σκλαβοπάζαρα…