Ο ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΑΜΟΥΚΑΣ, Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΤΟΥ ΚΑΝΑΡΗ

 

 

ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΣΤΑ ΣΚΛΑΒΟΠΑΖΑΡΑ

 

                                              ΑΝΔΡΕΑΣ  ΜΑΜΟΥΚΑΣ

 

Χιώτης  αγωνιστής του 1821, γραμματεύς του Κανάρη και  βουλευτής Σύρου Ανδρέας Μάμουκας {1801 - 1884}.
Παλληκάρι  21  ετών,  αυτόπτης  μάρτυρας  της  Σφαγής  της  Χίου. Οι  τούρκοι  κρέμασαν  τον  πατέρα  του  και  κράτησαν  όμηρο τον  ίδιο.  Κατάφερε  να  αποδράσει.

 
ΓΝΩΡΙΣΕ  ΑΠΟ  ΠΡΩΤΟ  ΧΕΡΙ  ΤΗΝ  ΑΙΜΟΣΤΑΓΗ  ΜΑΝΙΑ  ΤΩΝ  ΕΒΡΑΙΩΝ  ΚΑΤΑ  ΤΩΝ  ΕΛΛΗΝΩΝ.

Ο αγωνιστής του 1821, γραμματεύς του Κανάρη και μετέπειτα βουλευτής Σύρου Ανδρέας Μάμουκας {1801 - 1884} έχει περιγράψει σαν αυτόπτης μάρτυς τα αιμοσταγή  εβραϊκά εγκλήματα. Η μανία των Εβραίων κατά των Ελλήνων βεβαιώνει « ήτο απερίγραπτος» και   «δεν μπορεί να εκφράσει τον τρόπο με τον οποίο οι Ιουδαίοι μετεχειρίζονται τα νεκρά σώματα των Ελλήνων».

 

«Τάϊμς» του Λονδίνου,
( αρ. φύλ. 11661 σελ. 2, της 11-9-1822). 

« Πολλές λεπτομέρειες από τις  τρομερές  βαρβαρότητες που διέπραξαν οι Τούρκοι στη Χίο έχουν ήδη  γίνει γνωστές.  Ακόμα και Γερμανικές εφημερίδες περιέγραψαν τις βαρβαρότητες. Από τις 120.000 Έλληνες απέμειναν περί τους 900 από τους οποίους πολλοί πεθαίνουν από ασθένειες που προκαλούνται από τα άταφα πτώματα. Το πιο ωραίο και ανεπτυγμένο νησί του Αρχιπελάγους ερημώθηκε. Οι πιο πολιτισμένοι, δυναμικοί και έγκριτοι κάτοικοι του νησιού, το άνθος της Ελλάδος, έχουν οι περισσότεροι εξοντωθεί, εκπατρισθεί ή πουληθεί ως σκλάβοι από τους απίστευτους σφαγείς τους. Εν τούτοις, τέτοιες πράξεις έχουν αμβλυνθεί από Άγγλους και σχεδόν δικαιολογήθηκαν στον Αγγλικό Κοινοβούλιο, αποδιδόμενες σε ελληνικές προκλήσεις. Πότε οι Έλληνες προμελετημένα σφαγίασαν αδιακρίτως ολόκληρο τον ανδρικό πληθυσμό μιας επαρχίας; Πότε οι Έλληνες απήγαγαν δεκάδες χιλιάδες ανυπεράσπιστες γυναίκες και αθώα παιδιά για να ικανοποιήσουν ακόλαστες ορέξεις και πάθη; Θα εξισωθεί η πλήρης καταστροφή της Χίου, που μετετράπη σε στάχτες και ο ενταφιασμός 50.000 ανδρών στα συντρίμμια των φιλήσυχων σπιτιών τους, προς την καταστροφή μιας φρουράς μετά από προδοτική συμπεριφορά της;»
ΑΝΔΡΕΑΣ  ΜΑΜΟΥΚΑΣ

Ο Ανδρέας Ζ. Μάμουκας (Ανδρέας Ζανή Μάμουκας ή Α.Ζ. Μάμουκας, όπως υπέγραφε) (Χίος, 1801 - Αθήνα, 1884) ήταν Έλληνας λόγιος με σημαντικό συγγραφικό έργο αρχειακού χαρακτήρα, βουλευτής και στέλεχος του νεοσυσταθέντος Ελληνικού κράτους.

ΤΙ  ΓΡΑΦΕΙ  Ο  ΑΥΤΟΠΤΗΣ  ΜΑΡΤΥΡΑΣ  ΤΩΝ  ΣΦΑΓΩΝ  ΜΑΜΟΥΚΑΣ  ΓΙΑ  ΤΗΝ  ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ  ΤΩΝ  ΕΒΡΑΙΩΝ  ΣΤΟΥΣ  ΕΛΛΗΝΕΣ  ΧΙΩΤΕΣ

Τους  Εβραίους  τους  αποκαλεί  «μεμισημένον γένος εις όλον τον κόσμον » και κατόπιν αναφέρει ότι οι Εβραίοι δεν συνεκινούντο πρό των γυμνών κρεμασμένων Ελλήνων, αλλά τους κατεκομμάτιαζαν   «ως κρέας έν μακέλλω » {σφαγείον}.   

 Η περιγραφή είναι ανατριχιαστική και βρίσκεται  στο    «Χιακόν Αρχείον » που έπεμελήθη ο Ίω. Βλαχογιάννης

{τόμος 1ος, έκδ. «Αρχείων της Νεωτέρας Ελληνικής Ιστορίας» Αθήναι 1924, σελ. 314-315}.

Μέρος του κειμένου:

« Τών Εβραίων των πρό χρόνων ευρισκομένων επάνω εις τήν Χίον η μανία ήτον απερίγραπτος. Η επιθυμία ήν είχον ακούοντες και βλέποντες τάς καθ' ήμέραν σφαγάς των Χριστιανών ήτον αχόρταστος, και ηύχοντο να μην ήθελε διασωθή κανείς, όταν έβλεπον μερικούς Χριστιανούς βαλμένους εις την σκοτεινήν φυλακήν, από την οποίαν ήλπίζετο να γλυτώσουν η κατά των ενεχύρων της χώρας οργή των ούτε διά στόματος είνε δυνατόν να έκφρασθή, ούτε διά γράμματος να έξηγηθή».   

ΤΟ  ΣΒΗΣΙΜΟ  ΤΗΣ  ΜΝΗΜΗΣ  ΜΑΣ

Ο  «έλληνας  πρωθυπουργός»  Τζέφρυ  Παπανδρέου,  οι  διαταγές    του  παγκόσμιου  Ιουδαϊκού   Σανχενδρίν  και  η  υπακοή  των  ελλήνων  πολιτικών.   Η  διαγραφή  της  αλήθειας  από  τα  βιβλία,  το  σβήσιμο  της  μνήμης  των  γκοΐμ  και  το ξαναγράψιμο  της  ιστορίας. 

Δήλωση (2.000)  του Τζέφρυ Παπανδρέου,  ενώπιον της Αμερικανικής Εβραϊκής Επιτροπής: «Όταν ήμουν Υπουργός Παιδείας πριν από λίγα χρόνια, είχα σχηματίσει μια επιτροπή που είχε ως καθήκον να ψάξει σε όλα τα ελληνικά σχολικά βιβλία για την αφαίρεση τυχόν αναφορών που θα μπορούσαν να θεωρηθούν αντισημιτικές. Είμαι ευτυχής να πω ότι αυτό το έργο ολοκληρώθηκε υπό την αιγίδα μου».

Ομιλία  του  Τζέφρυ  Παπανδρέου  στην  βουλή  (8/2/2010).

"Με το προσχέδιο νόμου που κατέθεσε ο υπουργός Εσωτερικών  δίνουμε προοπτική στους μετανάστες που ζουν μακροχρόνια στη χώρα μας. Δεν υπάρχει, βέβαια, εδώ μαύρο και άσπρο. Δεν υπάρχουν τέλειες λύσεις. Υπάρχουν καλύτερες και υπάρχουν χειρότερες λύσεις. Θεωρούμε ότι αυτό το νομοσχέδιο μας δίνει την ευκαιρία να σχεδιάσουμε ένα μέλλον ομαλότητας, ασφάλειας και συνοχής.  Θεωρούμε ότι ανοίγει και νέες δυνατότητες. Έλληνας ινδικής καταγωγής, Ελληνας αλβανικής καταγωγής, Ελληνας φιλιππινέζικης καταγωγής, Ελληνας ουκρανικής καταγωγής και ούτω καθ’ εξής, περήφανοι για την ελληνική τους ιθαγένεια".

 O ΕΛΛΗΝΑΣ  ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ 
 ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ  ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: 

"ΟΙ  ΕΒΡΑΙΟΙ ΤΗΣ  ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ  ΔΕΝ  ΕΙΝΑΙ  ΕΛΛΗΝΕΣ  ΚΑΙ  ΔΕΝ  ΝΟΙΩΘΟΥΝ  ΕΛΛΗΝΕΣ.  ΑΙΣΘΑΝΟΝΤΑΙ  ΠΙΟ  ΚΟΝΤΑ  ΣΤΟΥΣ  ΤΟΥΡΚΟΥΣ ".

"Ο  Βενιζέλος  το 1934 είπε σ’ ένα δημοσιογράφο της Jewish Post ότι «Οι Έλληνες δε θέλουν να επηρεάζουν οι Εβραίοι την ελληνική πολιτική… Οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης ακολουθούν εθνική εβραϊκή πολιτική. Δεν είναι Έλληνες και δε νιώθουν Έλληνες. Επομένως δεν πρέπει ν’ ανακατεύονται στις ελληνικές υποθέσεις». Και συνέχισε λέγοντας: «Οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης δεν είναι Έλληνες πατριώτες αλλά Εβραίοι πατριώτες. Αισθάνονται πιο κοντά στους Τούρκους απ’ ό,τι σ’ εμάς… Δεν θα επιτρέψω στους Εβραίους να επηρεάζουν την ελληνική πολιτική».)

   ΑΝΔΡΕΑΣ  ΜΑΜΟΥΚΑΣ,  ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ  ΤΟΥ  ΚΑΝΑΡΗ,  ΒΟΥΛΕΥΤΗΣ  ΣΥΡΟΥ,  ΑΥΤΟΠΤΗΣ  ΜΑΡΤΥΡΑΣ  ΤΩΝ  ΣΦΑΓΩΝ,  ΟΙ ΤΟΥΡΚΟΙ  ΚΡΕΜΑΣΑΝ  ΤΟΝ  ΠΑΤΕΡΑ  ΤΟΥ: 

"ΟΙ  ΕΒΡΑΙΟΙ  ΕΠΙΔΙΩΞΑΝΕ  ΤΗΝ  ΕΞΟΝΤΩΣΗ  ΤΟΥ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ  ΣΤΟΙΧΕΙΟΥ  ΜΕ  ΚΑΘΕ  ΜΕΣΟ"

Ο Μάμουκας  αναφέρει  ότι  οι  εβραίοι  ήρθαν  στην  Χίο  από  την  Σμύρνη  και  άλλα  μέρη,  ένοπλοι,  «για  να  κουρσεύσουν,  να λεηλατήσουν  και  να  καταστρέψουν».  «Οι εβραίοι  επιδιώξανε  την εξόντωση του Ελληνικού στοιχείου στην  Χίο  με κάθε μέσο». (σελ. 307).

Ο Μάμουκας  γεννήθηκε στη Χίο. Οι γονείς του ήταν οι Ζανής και Μαρία, το γένος Νικολάου Ευμορφόπουλου. Ο πατέρας του ήταν έμπορος και είχε συναλλαγές με τη Σμύρνη. Φοίτησε στην Σχολή της Χίου το 1810 κι αποφοίτησε ή αποχώρησε το 1819. Φεύγοντας από τη Σχολή επιδίδεται στο εμπόριο.

Στις 29 Μαΐου του 1821 θα επιστρέψει από τη Σμύρνη στη Χίο και θα συλληφθεί από τους Τούρκους και ως όμηρος θα κρατηθεί στο κάστρο. Θα συλληφθεί και ο πατέρας του και θα απαγχονιστεί. Την άνοιξη του 1822 βρέθηκε εκτός φυλακής εκτελώντας χρέη φύλακα και τροφοδότη των άλλων κρατουμένων και απέδρασε. Θα καταταγεί εθελοντικά στο σώμα του Λυκούργου Λογοθέτη και του Αντώνη Μπουρνιά και θα υπηρετήσει ως γραμματικός. Μετά την αποτυχία του κινήματος θα συλληφθεί μαζί με τη μητέρα του και θα φυλακισθεί για ενάμιση μήνα. Τον Ιούνιο του 1822 θα καταφύγει στην Σμύρνη,  όπου θα αρχίσει να καταγράφει τα απομνημονεύματά του. Από τη Σμύρνη διέφυγε στην επαναστατημένη Ελλάδα, όπου χάρις στην μόρφωσή του θα προφέρει υπηρεσίες στους αγωνιστές. Διορίστηκε από τον ναύαρχο Μιαούλη γραμματέας στον Σπετσιώτικο στόλο. Όταν δε ήλθε ο Καποδίστριας στην Ελλάδα, το 1828, έγινε πρωτοκολλητής και επεξεργαστής των δικαστικών λογαριασμών στο Υπουργείο Δικαιοσύνης. Όταν έγινε η δεύτερη εκστρατεία στη Χίο, εγκατέλειψε τη θέση του για να συμμετάσχει σε αυτήν, για να επιστρέψει όταν αυτή ματαιώθηκε. Εκλέχθηκε Βουλευτής Σύρου στις Ελληνικές βουλευτικές εκλογές 1847 και σε αυτές του 1850. Το δε 1856 πήρε τη θέση του Γενικού γραμματέα στο υπουργείο των Εκκλησιαστικών και Δημόσιας Εκπαιδεύσεως, θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι το θάνατό του, στις 13 Μαρτίου 1884. Οι δεσμοί του Μάμουκα με την πατρίδα του παρέμειναν στενοί,  έτσι το 1857 θα την επισκεφθεί πάλι και θα ενδιαφερθεί ιδιαίτερα για τα εκπαιδευτικά ζητήματα του νησιού. Έτσι θα στείλει βιβλία για τον εμπλουτισμό της βιβλιοθήκης του Γυμνασίου. Θα φροντίσει να σταλεί ταξινόμος της βιβλιοθήκης ο Νικόλαος Πολίτης το 1871. Μεσολαβεί για την αγορά από τη Σχολική Εφορεία Χίου της νομισματικής συλλογής του Σπυρίδωνα Αργυρόπουλου. Εποπτεύει τις σπουδές των Χίων υποτρόφων σε Αθήνα και εξωτερικό.

Όπως επισημαίνει ο Στέργιος Φασουλάκης, ομότιμος καθηγητής Εθνικού και Καποδιστριακού Παν/μίου Αθηνών, αποτελεί την μοναδική, ίσως περίπτωση Χιώτη που διέπρεψε στη διοίκηση τον 19ο αιώνα. Είχε προσόντα όπως, διοικητικές και διαχειριστικές ικανότητες, γνώσεις που είχε αποκτήσει από το παρελθόν του ως εμπόρου, αλλά και η ηπιότητα του χαρακτήρα του, όπως αυτή αποτυπώνεται στην αλληλογραφία του και στους επικηδείους που του απηύθυναν, ήταν ένας άνθρωπος εξυπηρετικός, συνεργάσιμος, συμβιβαστικός, αλλά και συντηρητικός. Σίγουρα στην ανέλιξη του οφείλει πολλά και στους συμπατριώτες του πολιτικούς Γλαράκη και Κοντόσταυλο. Παρά το γεγονός ότι δεν είχε λάβει ανώτερες συστηματικές σπουδές γιατί οι περιστάσεις δεν του το επέτρεψαν, εντούτοις είχε γερή μόρφωση η οποία είναι ιδαιτέρως εμφανής στις επιστολές του.

Έγραψε αρκετά συγγράμματα και βιβλία μερικά από τα οποία είναι:

• Κείμενο για τη σφαγή της Χίου με τίτλο «Παράγραφος γραφής ενός Χιώτη Α. Προς τον φίλο του Ν.», 31η Οκτωβρίου 1822 
• «Τα κατά την αναγέννησιν της Ελλάδος» «Ήτοι, συλλογή των περί την αναγεννώμενην Ελλάδα συνταχθέντων πολιτευμάτων, νόμων και άλλων επισήμων πράξεων από του 1821 μέχρι του 1832», Ανδρέου Ζ. Μάμουκα, Τόμος Α'-IA', Πειραιάς, Τυπογραφία Ηλίου Χριστοφίδου, Η αγαθή τύχη, 1839   4ος τόμος (έκδοση 1839): Συνέχεια των περί Κρήτης σωζομένων επισήμων εγγράφων του έτους 1823, Πρακτικά της Εν Επιδαύρω Γ' Εθνικής των Ελλήνων Συνελεύσεως και επίσημα έγγραφα που εξέδωσε η Συνέλευση (1826).
•  «Η καταστροφή της Χίου», δημοσιεύθηκε στον Γ' τόμο του περιοδικού «Εβδομάς» το 1886.
•  Η Χίος κατά την Ελληνική Επανάσταση και τη σφαγή, Μαρτυρίες και ιστορικά κείμενα, Δ. Α. Κόκκινος, Α. Μάμουκας, Γρ. Φωτεινός, Π. Κοντογιάννης, επιμέλεια: Γιάννης Μακριδάκης, Πελινναίο, 2005, 91 σελ.
• Στέργιος Φασουλάκης, «Ο Ανδρέας Μάμουκας και το Κοραϊκό έργο» στο Αδαμάντιος Κοραής. Βίος και έργα, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα, 1989
• Λ. Καλβοκορέσης, «Ανδρέας Ζανή Μάμουκας», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, ΙΓ' 1959, σ. 384-414

Το Κέντρο Χιακών Μελετών "Πελινναίο" εξέδωσε   τέσσερα ιστορικά κείμενα που αναφέρονται στα γεγονότα της Χίου, την περίοδο της έναρξης της ελληνικής επανάστασης, κατά τα έτη 1821-22  που δημοσιεύθηκαν σε συνέχειες στην εφημερίδα "Παγχιακή", κατά το έτος 1930.

Η ιστορική μονογραφία του Δ. Α. Κόκκινου με τη τίτλο "Η εκστρατεία της Χίου κατά το διασωθέν ημερολόγιο του Τομπάζη".

Η μαρτυρία του Α. Μάμουκα στο κείμενό του "παράγραφος γραφής ενός Χιώτη Α. Προς τον φίλο του Ν."

Η μελέτη του καθηγητή ιστορίας Π. Κοντογιάννη με θέμα "Η πυρπόλησις της τουρκικής ναυαρχίδας υπό του Κωνσταντίνου Κανάρη".

Το κείμενο - μαρτυρία του Γρηγορίου Φωτεινού με τίτλο "Απομνημονεύματα" δημοσιεύεται από τη χειρόγραφη αντίγραφη εργασία των "Απομνημονευμάτων Φωτεινού", την οποία έκανε ο αείμνηστος καθηγητής Αντώνης Στεφάνου.

ΖΗΝΩΝ  ΠΑΠΑΖΑΧΟΣ