Βίκτωρ Ουγκώ: Το Ελληνόπουλο (1828)

 

ΓΡΑΙΚΥΛΟΙ ΓΥΦΤΟΕΛΛΗΝΕΣ ΑΠΕΚΡΥΨΑΝ ΤΟ ΑΝΤΙΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΠΙΝΑΚΑ ΤΟΥ ΝΤΕΛΑΚΡΟΥΑ

                                  Βίκτωρ Ουγκώ 

Μετάφραση στα ελληνικά: Κωστής Παλαμάς


Το Ελληνόπουλο (1828)

Τούρκοι διαβήκαν. Χαλασμός, θάνατος πέρα ως πέρα.
Η Χίο, τα’ όμορφο νησί, μαύρη απομένει ξέρα,
με τα κρασιά, με τα δεντρά
τ’ αρχοντονήσι, που βουνά και σπίτια και λαγκάδια
και στο χορό τις λυγερές καμιά φορά τα βράδια
καθρέφτιζε μεσ’ τα νερά.

 

Ερμιά παντού. Μα κοίταξε κι απάνου εκεί στο βράχο,
στου κάστρου τα χαλάσματα κάποιο παιδί μονάχο
κάθεται, σκύβει θλιβερά
το κεφαλάκι στήριγμα και σκέπη του απομένει
μόνο μιαν άσπρη αγράμπελη σαν αυτό ξεχασμένη
μεσ’ την αφάνταστη φθορά.

Φτωχό παιδί, που κάθεσαι ξυπόλυτο στις ράχες
για να μην κλαις λυπητερά, τ’ ήθελες τάχα να ‘χες
για να τα ιδώ τα θαλασσά
ματάκια σου ν’ αστράψουνε, να ξαστερώσουν πάλι
και να σηκώσεις χαρωπά σαν πρώτα το κεφάλι
με τα μαλλάκια τα χρυσά;

Τι θέλεις άτυχο παιδί, τι θέλεις να σου δώσω
για να τα πλέξης ξέγνοιαστα, για να τα καμαρώσω
ριχτά στους ώμους σου πλατιά
μαλλάκια που του ψαλιδιού δεν τάχει αγγίξει η κόψη
και σκόρπια στη δροσάτη σου τριγύρω γέρνουν όψη
και σαν την κλαίουσα την ιτιά;

Σαν τι μπορούσε να σου διώξει τάχα το μαράζι;
Μήπως το κρίνο απ` το Ιράν, που του ματιού σου μοιάζει;
Μην ο καρπός απ’ το δεντρί
που μεσ’ στη μουσουλμανική παράδεισο φυτρώνει,
κ’ έν’ άλογο χρόνια εκατό κι αν πιλαλάει, Δεν σώνει
μεσ’ απ’ τον ίσκιο του να βγει;

Μη το πουλί που κελαηδάει στο δάσος νύκτα μέρα
και με τη γλύκα του περνάει και ντέφι και φλογέρα;
Τι θες κι απ’ όλα τα αγαθά
τούτα; Πες. Τα` άνθος, τον καρπό; Θες το πουλί;
-Διαβάτη,
μου κράζει το Ελληνόπουλο με το γαλάζιο μάτι:
Βόλια, μπαρούτι θέλω. Νά.

                             "ΕΣΣΕΤ'  ΗΜΑΡ"

         (Θάρθει  και  η  δική μας  μέρα...)

 Η φράση προέρχεται από το Δ 164 της Ιλιάδας:

«ἔσσεται ἦμαρ ὅτ' ἄν ποτ' ὀλώλῃ Ἴλιος ἱρὴ».

   "ἔσσεται ἦμαρ ὅτ' ἄν ποτ' ὀλώλῃ Ἴλιος ἱρὴ"

λέει ο ηγέτης των Αχαιών, ο Αγαμέμνων, στο Δ 164 της Ιλιάδας,

   "ἔσσεται ἦμαρ ὅτ' ἄν ποτ' ὀλώλῃ Ἴλιος ἱρὴ"

συμφωνεί και ο ηγέτης των Τρώων, ο Έκτωρ, στο Ζ 448 της Ιλιάδας.

 ἦμαρ  ουδέτερο, τοῦ  ἤματος  και  ἆμαρ  ἄματος 

ποιητική λέξη για την ἡμέρα.

Συγγενικές λέξεις 

ἠμάτιος, ἠματία : ημερήσιος

ἦμαρ < πιθανόν από την πρωτοϊνδοευρωπαϊκή ρίζα āmer (ή *h₂eh₃mr̥) για το ζεστό, κοινή και στο εσπέρα και στην ημέρα, στη μεσημβρία αλλά και στο αρχαίο αρμενικό awr (μέρα) και το κεντροευρωπαϊκό summer

ΙΛΙΑΔΑ,  ΡΑΨΩΔΙΑ  Δ.

150

ῥίγησεν δὲ καὶ αὐτὸς ἀρηΐφιλος Μενέλαος.
ὡς δὲ ἴδεν νεῦρόν τε καὶ ὄγκους ἐκτὸς ἐόντας
ἄψοῤῥόν οἱ θυμὸς ἐνὶ στήθεσσιν ἀγέρθη.
τοῖς δὲ βαρὺ στενάχων μετέφη κρείων Ἀγαμέμνων
χειρὸς ἔχων Μενέλαον, ἐπεστενάχοντο δ' ἑταῖροι·
φίλε κασίγνητε θάνατόν νύ τοι ὅρκι' ἔταμνον
οἶον προστήσας πρὸ Ἀχαιῶν Τρωσὶ μάχεσθαι,
ὥς σ' ἔβαλον Τρῶες, κατὰ δ' ὅρκια πιστὰ πάτησαν.
οὐ μέν πως ἅλιον πέλει ὅρκιον αἷμά τε ἀρνῶν
σπονδαί τ' ἄκρητοι καὶ δεξιαὶ ᾗς ἐπέπιθμεν.
εἴ περ γάρ τε καὶ αὐτίκ' Ὀλύμπιος οὐκ ἐτέλεσσεν,

160
ἔκ τε καὶ ὀψὲ τελεῖ, σύν τε μεγάλῳ ἀπέτισαν
σὺν σφῇσιν κεφαλῇσι γυναιξί τε καὶ τεκέεσσιν.
εὖ γὰρ ἐγὼ τόδε οἶδα κατὰ φρένα καὶ κατὰ θυμόν·
ἔσσεται ἦμαρ ὅτ' ἄν ποτ' ὀλώλῃ Ἴλιος ἱρὴ
καὶ Πρίαμος καὶ λαὸς ἐϋμμελίω Πριάμοιο,

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Έκοψε κρύος και τον πολέμαρχο Μενέλαο τότε ιδρώτας᾿

σαν είδε ωστόσο πως και σύδεση και νύχια της σαγίτας

απόξω έμειναν, αναθάρρεψε και του 'φυγε η τρομάρα.

Και τότε ο ρήγας Αγαμέμνονας τον πήρε από το χέρι

κι είπε βογγώντας, και τρογύρα του βογγούσαν κι οι σύντροφοι:

«Γλυκέ αδερφέ, τους όρκους έκαμα λοιπόν για το χαμό σου,

που μοναχό μπροστά μας σ᾿ έβαλα τους Τρώες να πολεμήσεις;

Να οι Τρώες που σου 'ριξαν και πάτησαν τους μπιστεμένους όρκους.

Μα δε θα παν χαμένα κι άδικα το αρνίσιο γαίμα κι οι όρκοι

κι οι άκρατες μας σπονδές και τ᾿ άδολα χεροσφιξίματά μας'

τι αν δεν παιδέψει ο ρήγας του Ολύμπου μεμιάς τους ορκοπάτες,

θα τους παιδέψει αργά, μα σίγουρα• βαριά θα το πλερώσουν

οι Τρώες, κι ατοί τους και τα ταίρια τους και τα παιδιά τους—όλοι!

τι εγώ στο νου μου και στα φρένα μου καλά το ξέρω αλήθεια:

Θα ξημερώσει μέρα κάποτε πού θα χαθεί το κάστρο

τι αν δεν παιδέψει ο ρήγας του Ολύμπου μεμιάς τους ορκοπάτες,

θα τους παιδέψει αργά, μα σίγουρα• βαριά θα το πλερώσουν

οι Τρώες, κι ατοί τους και τα ταίρια τους και τα παιδιά τους—όλοι!

τι εγώ στο νου μου και στα φρένα μου καλά το ξέρω αλήθεια:

Θα ξημερώσει μέρα κάποτε πού θα χαθεί το κάστρο

της Τροίας κι ο Πρίαμος ο πολέμαρχος κι όλος μαζί ο λαός του. 

 

 

ΖΗΝΩΝ  ΠΑΠΑΖΑΧΟΣ