ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ ΣΤΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΒΑΪΤΣΜΑΝΝ ΣΤΟ ΙΣΡΑΗΛ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΑΝ ΤΟ ΠΡΩΤΟ "ΣΥΝΘΕΤΙΚΟ ΕΜΒΡΥΟ" ΜΕ ΒΛΑΣΤΟΚΥΤΤΑΡΑ ΑΠΟ ΠΟΝΤΙΚΙΑ.
Όλα ξεκίνησαν το 1939, όταν οι ιουδαίοι Άλμπερτ Αϊνστάιν και Λήο Ζίλαρντ έστειλαν το περιβόητο γράμμα στον τότε Αμερικανό πρόεδρο ιουδαίο Ρούσβελτ, προτρέποντάς τον να διεξάγει έρευνα για την κατασκευή ατομικής βόμβας. Μέχρι το 1942 οι ΗΠΑ είχαν εγκρίνει το απόρρητο Manhattan Project.
.jpg)
Ήταν 8:15 το πρωί της 6ης Αυγούστου 1945, όταν το αμερικανικό βομβαρδιστικό B-29 «Enola Gay» έριξε τη βόμβα «Little Boy» (Αγοράκι) και ισοπέδωσε τη Χιροσίμα που είχε τότε πληθυσμό περίπου 350.000 κατοίκους. Χιλιάδες άνθρωποι πέθαναν αργότερα από τα τραύματα και από ασθένειες που σχετίζονται με τη ραδιενέργεια.
Γη, γη σιωπηλή,
σιωπηλή,
με το δέρμα καμένο, με το σώμα γυμνό-
Συγνώμη, Χιροσίμα.
Συγνώμη για το κάθε βήμα
που αγγίζει μια πληγή.
Συγνώμη για την κάθε λέξη
που ταράζει τον αέρα όπου ψάχνεις
για τα χαμένα βρέφη σου.
σιωπηλή,
με το δέρμα καμένο, με το σώμα γυμνό-
Συγνώμη, Χιροσίμα.
Συγνώμη για το κάθε βήμα
που αγγίζει μια πληγή.
Συγνώμη για την κάθε λέξη
που ταράζει τον αέρα όπου ψάχνεις
για τα χαμένα βρέφη σου.
Τάφος ανύπαρκτος.
Άνεμος. Άνεμος΄Άνεμος. Άνεμος.
Κ΄οι σβησμένες φωνές τους
κάθε μέρα αντηχούν πιο πολύ
μες στη μνήμη.
Κοιμητήρια,
ανύπαρκτα, ανύπαρκτα.
Κι όταν θέλεις να κλάψεις
να μην έχεις να σφίξεις στα χέρια σου
μια υδρία τουλάχιστο
ένα τάφο τουλάχιστο.
……………………………..
Κάθε βήμα – ένας τρόμος
Κάθε σβώλος της γης
ένας νεκρός.
όμως σπίθίζοντας μ΄όλες τις πληγές της
η Χιροσίμα με πλησιάζει
γέρνει ελαφρά μπροστά μου
κάνει νεύμα:
έλα φίλε
κοίταξε τι είταν
τι είναι
και διηγήσου.
Άνεμος. Άνεμος΄Άνεμος. Άνεμος.
Κ΄οι σβησμένες φωνές τους
κάθε μέρα αντηχούν πιο πολύ
μες στη μνήμη.
Κοιμητήρια,
ανύπαρκτα, ανύπαρκτα.
Κι όταν θέλεις να κλάψεις
να μην έχεις να σφίξεις στα χέρια σου
μια υδρία τουλάχιστο
ένα τάφο τουλάχιστο.
……………………………..
Κάθε βήμα – ένας τρόμος
Κάθε σβώλος της γης
ένας νεκρός.
όμως σπίθίζοντας μ΄όλες τις πληγές της
η Χιροσίμα με πλησιάζει
γέρνει ελαφρά μπροστά μου
κάνει νεύμα:
έλα φίλε
κοίταξε τι είταν
τι είναι
και διηγήσου.
Τρεις ημέρες μετά την καταστροφή της Χιροσίμα από την ατομική βόμβα, η 6χρονη Καζούκο Ουραγκασίρα και οι γονείς της ανέβηκαν σε ένα από τα τρένα που χρησιμοποιήθηκαν για να εκκενωθεί η πόλη από τους επιζώντες.
Προορισμός της οικογένειας ήταν ο τόπος καταγωγής της: το Ναγκασάκι.
Σήμερα, η Καζούκο Ουραγκασίρα θυμάται να κάθεται στο βαγόνι δίπλα στη μητέρα της και τα πόδια της να καίνε από την ακτινοβολία της ατομικής έκρηξης. Λίγο πριν ολοκληρώσει το ταξίδι των περίπου 300 χιλιομέτρων, το τρένο σταμάτησε απότομα σε μια σήραγγα έξω από το Ναγκασάκι. Η δεύτερη ατομική βόμβα είχε μόλις εκραγεί κι ένα μανιτάρι καπνού είχε υψωθεί στον ουρανό της πόλης.
Καθώς το τρένο συνέχιζε αργά την πορεία του, η 6χρονη Καζούκο ζούσε στιγμές φρίκης: έβλεπε ζωντανούς ανθρώπους με το δέρμα τους να στάζει λειωμένο από το σώμα τους, μύριζε την καμένη σάρκα, άκουγε τις κραυγές εκείνων που ζητούσαν απελπισμένα λίγο νερό. «Ακόμη και αν πάθαινα αμνησία δεν θα ξέχναγα ποτέ αυτές τις στιγμές. Και ακόμη αναρωτιέμαι πώς ένα τόσο φοβερό πράγμα συνέβη σε μένα», είχε δηλώσει σε πρόσφατη συνέντευξή της.
Η Καζούκο Ουραγκασίρα είναι μία από τις ελάχιστες νίχου χιμπακούσα που έχουν απομείνει. Χιμπακούσα στα ιαπωνικά σημαίνει «αυτός που επέζησε από την έκρηξη».
Σήμερα, η Καζούκο Ουραγκασίρα θυμάται να κάθεται στο βαγόνι δίπλα στη μητέρα της και τα πόδια της να καίνε από την ακτινοβολία της ατομικής έκρηξης. Λίγο πριν ολοκληρώσει το ταξίδι των περίπου 300 χιλιομέτρων, το τρένο σταμάτησε απότομα σε μια σήραγγα έξω από το Ναγκασάκι. Η δεύτερη ατομική βόμβα είχε μόλις εκραγεί κι ένα μανιτάρι καπνού είχε υψωθεί στον ουρανό της πόλης.
Καθώς το τρένο συνέχιζε αργά την πορεία του, η 6χρονη Καζούκο ζούσε στιγμές φρίκης: έβλεπε ζωντανούς ανθρώπους με το δέρμα τους να στάζει λειωμένο από το σώμα τους, μύριζε την καμένη σάρκα, άκουγε τις κραυγές εκείνων που ζητούσαν απελπισμένα λίγο νερό. «Ακόμη και αν πάθαινα αμνησία δεν θα ξέχναγα ποτέ αυτές τις στιγμές. Και ακόμη αναρωτιέμαι πώς ένα τόσο φοβερό πράγμα συνέβη σε μένα», είχε δηλώσει σε πρόσφατη συνέντευξή της.
Η Καζούκο Ουραγκασίρα είναι μία από τις ελάχιστες νίχου χιμπακούσα που έχουν απομείνει. Χιμπακούσα στα ιαπωνικά σημαίνει «αυτός που επέζησε από την έκρηξη».
Ο ΣΟΥΛΤΣΜΠΕΡΓΚΕΡ ΠΑΝΗΓΥΡΙΖΕΙ ΠΡΩΤΟΣ ΓΙΑΤΙ ΣΚΟΤΩΣΑΝ ΜΕ ΤΗΝ ΜΙΑ 20.000 ΜΩΡΑ ΠΑΙΔΙΑ.
ΓΡΑΜΜΑ ΣΤΟΝ ΡΟΜΠΕΡΤ ΟΠΕΝΧΑΙΜΕΡ (Απόσπασμα)
του Νικηφόρου Βρεττάκου
ΓΡΑΜΜΑ ΣΤΟΝ ΡΟΜΠΕΡΤ ΟΠΕΝΧΑΙΜΕΡ (Απόσπασμα)
του Νικηφόρου Βρεττάκου
Ρόμπερτ Οπενχάιμερ, ο Ιουδαίος κομμουνιστής κατασκευαστής της πρώτης ατομικής βόμβας και υποστηριχτής της χρησιμοποίησής της, που ερρίφθη στην Χιροσίμα και Ναγκασάκι κατά την διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου πολέμου με αποτέλεσμα να καταστραφούν οι πόλεις ενώ τα θύματα ανήλθαν σε εκατοντάδες χιλιάδες.
«Ρόμπερτ Οπενχάιμερ!»
Δεν έχετε ούτε τη δύναμη
να φωνάξτε, παρών;
να φωνάξτε, παρών;
Σήκω απάνω κατηγορούμενε!
Ρόμπερτ Οπενχάιμερ!
Δεν κρίνεσαι. Κρίθηκες.
Καταδικάστηκες τελεσίδικα:
να κρίνεσαι πάντοτε, υπόδικος ως
το τελευταίο λυκόφως.
Δεν κρίνεσαι. Κρίθηκες.
Καταδικάστηκες τελεσίδικα:
να κρίνεσαι πάντοτε, υπόδικος ως
το τελευταίο λυκόφως.
[…]
Προσέξτε με, όχι, είμαι αυτός που επέζησε, φίλε Οπενχάιμερ!
Τα χέρια μου και τα πόδια μου τα ‘χω ξεθάψει απ’ τη Χιροσίμα.
Τα χείλη μου γίνηκαν σκόνη και πέσανε.
Μόνο το στόμα μου έμεινε ν’ ανοιγοκλείνει.
Τ’ άσπρο μου σαν ασβεστωμένο πρόσωπο,
δε μπορεί πια να κλάψει, να γελάσει, να ‘χει ένα όνομα.
Δε μπορεί πια Ρομπέρτ! Κοίταξέ με καλύτερα.
Δυσκολεύεσαι ακόμη; Ρομπέρτ, δε με γνώρισες; Ο αδελφός σας Ρομπέρτ! Είμαι εγώ, ο αδελφός σας,
που σας ζύμωσα το ψωμί και το ξέρατε.
Που σας ύφανα και το ξέρατε, που σας τα ‘δωσα όλα,
που σας έχτισα τ’ αργαστήρι σας με παράθυρα στον ουρανό,
να μελετάτε τον ήλιο, να ψάχνετε
το βάθος του κόσμου, να στοχάζεστε άνετα.
Κ’ εσείς, αντί να παρακάμψετε τη νύχτα,
να φυλαχτείτε από τη Σκύλλα κι απ’ τη Χάρυβδη,
που καιροφυλαχτούν ανάμεσα στις μεταμφιεσμένες συμπληγάδες,
αφήσατε ανοιχτές τις πόρτες του εργαστηρίου σας
και μπήκε μέσα αυτό το μαύρο σκυλί ο Μεφιστοφελής κ’ έκατσε δίπλα σας
κι αφήσατε τα χέρια σας μες τα δικά του
και ψαλιδίζατε το φως
και μαστορεύατε στο σκοτάδι.
Τα χέρια μου και τα πόδια μου τα ‘χω ξεθάψει απ’ τη Χιροσίμα.
Τα χείλη μου γίνηκαν σκόνη και πέσανε.
Μόνο το στόμα μου έμεινε ν’ ανοιγοκλείνει.
Τ’ άσπρο μου σαν ασβεστωμένο πρόσωπο,
δε μπορεί πια να κλάψει, να γελάσει, να ‘χει ένα όνομα.
Δε μπορεί πια Ρομπέρτ! Κοίταξέ με καλύτερα.
Δυσκολεύεσαι ακόμη; Ρομπέρτ, δε με γνώρισες; Ο αδελφός σας Ρομπέρτ! Είμαι εγώ, ο αδελφός σας,
που σας ζύμωσα το ψωμί και το ξέρατε.
Που σας ύφανα και το ξέρατε, που σας τα ‘δωσα όλα,
που σας έχτισα τ’ αργαστήρι σας με παράθυρα στον ουρανό,
να μελετάτε τον ήλιο, να ψάχνετε
το βάθος του κόσμου, να στοχάζεστε άνετα.
Κ’ εσείς, αντί να παρακάμψετε τη νύχτα,
να φυλαχτείτε από τη Σκύλλα κι απ’ τη Χάρυβδη,
που καιροφυλαχτούν ανάμεσα στις μεταμφιεσμένες συμπληγάδες,
αφήσατε ανοιχτές τις πόρτες του εργαστηρίου σας
και μπήκε μέσα αυτό το μαύρο σκυλί ο Μεφιστοφελής κ’ έκατσε δίπλα σας
κι αφήσατε τα χέρια σας μες τα δικά του
και ψαλιδίζατε το φως
και μαστορεύατε στο σκοτάδι.
Τί θέλετε, φίλε Οπενχάιμερ. Τί γυρεύετε τώρα; Δεν έχει, δεν έχει!
Τα μάθαμε όλα: πως φτιάξατε ένα κελί από τύψεις και κλειστήκατε μέσα,
πως περνάτε τις μέρες σας κλαίγοντας.
Πως το κορμί σας ταράζεται τώρα, σαν ένας
μικρός χωματόλοφος σε ώρα σεισμού. Τα μάθαμε όλα.
Αδιάφορο. Εμείς ήρθαμε να χορέψουμε.
Σαν από χρέος θεϊκό ήρθαμε να σας βασανίσουμε,
γιατί ο κόσμος είναι όμορφος, ο ουρανός στάζει φως,
και σεις, σημαδέψατε στην καρδιά την ημέρα του κόσμου.
Τα μάθαμε όλα: πως φτιάξατε ένα κελί από τύψεις και κλειστήκατε μέσα,
πως περνάτε τις μέρες σας κλαίγοντας.
Πως το κορμί σας ταράζεται τώρα, σαν ένας
μικρός χωματόλοφος σε ώρα σεισμού. Τα μάθαμε όλα.
Αδιάφορο. Εμείς ήρθαμε να χορέψουμε.
Σαν από χρέος θεϊκό ήρθαμε να σας βασανίσουμε,
γιατί ο κόσμος είναι όμορφος, ο ουρανός στάζει φως,
και σεις, σημαδέψατε στην καρδιά την ημέρα του κόσμου.
Δε σας μιλώ από ένα άλλο αστέρι,
σας φωνάζω απ’ το παράθυρο του αδελφού σας,
έχω μπει στην ψυχή σας και περπατώ πέρα – δώθε…
Τα σιδερένια παπούτσια μου βουλιάζουνε, τρίζουν
τα καρφιά τους στα νεύρα σας, ματώνουν, ενώ
ένα κοπάδι καρκίνοι με μαύρες δαγκάνες,
βόσκουν αμέριμνοι στο λιβάδι της.
σας φωνάζω απ’ το παράθυρο του αδελφού σας,
έχω μπει στην ψυχή σας και περπατώ πέρα – δώθε…
Τα σιδερένια παπούτσια μου βουλιάζουνε, τρίζουν
τα καρφιά τους στα νεύρα σας, ματώνουν, ενώ
ένα κοπάδι καρκίνοι με μαύρες δαγκάνες,
βόσκουν αμέριμνοι στο λιβάδι της.
[…]
Τόσο ψηλά που ανεβήκατε, φίλε Οπενχάιμερ,
και ποτέ σας δε στρέψατε πίσω; Δεν είδατε
το μακρύ δρόμο κάτω από το χρόνο
που ο πρόγονός σας διάσχισε παλεύοντας; Δεν είδατε
τους λύκους πλάι του; Πάνω του τις καταιγίδες;
Σε παραγκάκια, σε καλύβια, σε σπηλιές, απ’ τον καιρό της φωτιάς,
σ’ εκατομμύρια εργαστήρια τα χέρια του ξεκοκκίζοντας το σκοτάδι,
περάσανε τη ρόδα του κόσμου από χίλιους σταθμούς,
την ξεκινήσανε απ’ τον πηλό, την ανεβάσανε στα ηλεκτρόνια,
τη φέραν στα χέρια σας για την άλλη συνέχεια και σεις,
σα να μην είμαστε, φίλε Οπενχάιμερ, παρά
λίγη άμμος στη φούχτα σας,
μας τα φέρατε ανάποδα όλα, τους πάγκους, τα λουριά μας, τις χύτρες μας,
τον ιδρώτα μας, το αίμα μας, όλα. Δεν είδατε, φίλε Οπενχάιμερ,
το γέρο τεχνίτη των αιώνων που καθόταν εκεί
σε μια γωνιά λυπημένος; Δεν είδατε
τα σεβάσμιά του γένια που πήγαιναν κ’ έρχονταν τρέμοντας
όπως σήκωνε την ποδιά να σκουπίσει τα μάτια του;
Δεν είδατε το Δημόκριτο που κούνησε το κεφάλι του
σα να σάλεψε ένα αστέρι; Τους παραγιούς της σοφίας
που είχαν όλοι τους σκύψει περίλυποι γύρω απ’ την πρώτη σας έκρηξη;
και ποτέ σας δε στρέψατε πίσω; Δεν είδατε
το μακρύ δρόμο κάτω από το χρόνο
που ο πρόγονός σας διάσχισε παλεύοντας; Δεν είδατε
τους λύκους πλάι του; Πάνω του τις καταιγίδες;
Σε παραγκάκια, σε καλύβια, σε σπηλιές, απ’ τον καιρό της φωτιάς,
σ’ εκατομμύρια εργαστήρια τα χέρια του ξεκοκκίζοντας το σκοτάδι,
περάσανε τη ρόδα του κόσμου από χίλιους σταθμούς,
την ξεκινήσανε απ’ τον πηλό, την ανεβάσανε στα ηλεκτρόνια,
τη φέραν στα χέρια σας για την άλλη συνέχεια και σεις,
σα να μην είμαστε, φίλε Οπενχάιμερ, παρά
λίγη άμμος στη φούχτα σας,
μας τα φέρατε ανάποδα όλα, τους πάγκους, τα λουριά μας, τις χύτρες μας,
τον ιδρώτα μας, το αίμα μας, όλα. Δεν είδατε, φίλε Οπενχάιμερ,
το γέρο τεχνίτη των αιώνων που καθόταν εκεί
σε μια γωνιά λυπημένος; Δεν είδατε
τα σεβάσμιά του γένια που πήγαιναν κ’ έρχονταν τρέμοντας
όπως σήκωνε την ποδιά να σκουπίσει τα μάτια του;
Δεν είδατε το Δημόκριτο που κούνησε το κεφάλι του
σα να σάλεψε ένα αστέρι; Τους παραγιούς της σοφίας
που είχαν όλοι τους σκύψει περίλυποι γύρω απ’ την πρώτη σας έκρηξη;
Καταλαβαίνετε, φίλε Οπενχάιμερ.
Το νερό που διψάτε δεν υπάρχει πια εδώ.
Το νερό που διψάτε δεν υπάρχει πια εδώ.
[…]
Τι μας χρειάζονται οι μαρτυρίες; Την έχουμε την απολογία σας.
Μας την είπατε την αλήθεια σας. Μας τη δείξατε την αλήθεια σας.
Συννεφιές αναμμένες γυρίζουν από έρημο σε έρημο,
αναζητώντας ανθισμένες κερασιές, πόλεις αμέριμνες,
παιδιά που παίζουν στις αυλές, στα πάρκα και στα λιβάδια,
μητέρες που στολίζουνε το δέντρο των Χριστουγέννων.
Μας την είπατε την αλήθεια σας. Μας τη δείξατε την αλήθεια σας.
Συννεφιές αναμμένες γυρίζουν από έρημο σε έρημο,
αναζητώντας ανθισμένες κερασιές, πόλεις αμέριμνες,
παιδιά που παίζουν στις αυλές, στα πάρκα και στα λιβάδια,
μητέρες που στολίζουνε το δέντρο των Χριστουγέννων.
Μάρτυρας το άγριο τούτο πένθος, που επικάθεται
τις ώρες αυτές στον πλανήτη μας
που περνά μέσα στις αχτίνες του ήλιου και τις συννεφιάζει,
που το σηκώνουμε και μας γονατίζει,
που αν δοκιμάσεις να το ειπείς σου σκίζει τη φωνή,
που αν δοκιμάσεις να το γράψεις σου σκορπίζει τα δάχτυλα,
που πέφτει σαν μια τσεκουριά στους αιώνες: Σκεπασμένη
μ’ ένα τραπεζομάντηλο μαύρο της επιστήμης
η Άγια Τράπεζα πενθεί· κ’ εσείς σκυμμένος
με σωριασμένο πάνω της το πρόσωπό σας,
κλαίτε κι ονειρευόσαστε να μην είχατε γεννηθεί,
ενώ το στήθος σας φέγγει (μυριάδες κεριά,
του κάκου στο βάθος σας προσπαθούν να φωτίσουν
τις γωνιές της ψυχής σας, αναμμένα απ’ τη θλίψη σας).
Κλαίτε, φίλε Οπενχάιμερ; Περιμένετε τίποτα; Όχι.
Όχι, φίλε Οπενχάιμερ, δε θα σας αφήσουμε
να ξαναβγείτε πια ποτέ μες απ’ αυτόν το νεκροθάλαμο.
τις ώρες αυτές στον πλανήτη μας
που περνά μέσα στις αχτίνες του ήλιου και τις συννεφιάζει,
που το σηκώνουμε και μας γονατίζει,
που αν δοκιμάσεις να το ειπείς σου σκίζει τη φωνή,
που αν δοκιμάσεις να το γράψεις σου σκορπίζει τα δάχτυλα,
που πέφτει σαν μια τσεκουριά στους αιώνες: Σκεπασμένη
μ’ ένα τραπεζομάντηλο μαύρο της επιστήμης
η Άγια Τράπεζα πενθεί· κ’ εσείς σκυμμένος
με σωριασμένο πάνω της το πρόσωπό σας,
κλαίτε κι ονειρευόσαστε να μην είχατε γεννηθεί,
ενώ το στήθος σας φέγγει (μυριάδες κεριά,
του κάκου στο βάθος σας προσπαθούν να φωτίσουν
τις γωνιές της ψυχής σας, αναμμένα απ’ τη θλίψη σας).
Κλαίτε, φίλε Οπενχάιμερ; Περιμένετε τίποτα; Όχι.
Όχι, φίλε Οπενχάιμερ, δε θα σας αφήσουμε
να ξαναβγείτε πια ποτέ μες απ’ αυτόν το νεκροθάλαμο.
[…]
Ελπίζω ακόμη ωστόσο σ’ αυτό που μου μένει.
Να πάρω ανάμεσα στα χέρια μου το κεφάλι του συνανθρώπου μας
να βρέξουνε τα μάτια μου, όλη τους τη βροχή, στο πρόσωπό του,
να βγάλω αυτή τη βιολετιά μαντίλα της ψυχής μου,
να διπλώσω τ’ άγιο σώμα του πάνω στα γόνατά μου —
(ω, δε θα σας κατηγορήσω άλλο πια!)
Φίλε Οπενχάιμερ, όλοι
Να πάρω ανάμεσα στα χέρια μου το κεφάλι του συνανθρώπου μας
να βρέξουνε τα μάτια μου, όλη τους τη βροχή, στο πρόσωπό του,
να βγάλω αυτή τη βιολετιά μαντίλα της ψυχής μου,
να διπλώσω τ’ άγιο σώμα του πάνω στα γόνατά μου —
(ω, δε θα σας κατηγορήσω άλλο πια!)
Φίλε Οπενχάιμερ, όλοι
έχουμε ανάγκη από τη συγγνώμη του.
ΖΗΝΩΝ ΠΑΠΑΖΑΧΟΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου