ΣΕ ΑΠΟΣΤΑΣΗ 100 ΕΤΩΝ ΦΩΤΟΣ ΣΤΟΝ ΑΣΤΕΡΙΣΜΟ ΤΟΥ ΔΡΑΚΟΝΤΟΣ ΑΝΑΚΑΛΥΦΘΗΚΕ ΠΛΑΝΗΤΗΣ ΜΕ ΠΕΝΤΑΠΛΑΣΙΑ ΜΑΖΑ ΤΗΣ ΓΗΣ, ΣΕ ΔΙΠΛΟ ΑΣΤΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ, ΚΑΛΥΜΜΕΝΟΣ ΟΛΟΣ ΑΠΟ ΕΝΑ ΠΟΛΥ ΒΑΘΥ ΩΚΕΑΝΟ. ΤΙ ΘΑΥΜΑΣΙΟΙ ΚΟΣΜΟΙ ΘΑ ΑΝΤΙΚΡΥΣΟΥΝ ΚΑΠΟΤΕ ΟΙ ΑΠΟΓΟΝΟΙ ΜΑΣ !

 

 

ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ ΦΙΛΟΣΟΦΩΝ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΦΙΛΟΣΟΦΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΤΟ ΜΟΝΑΧΟ 1972. ΝΙΚΗΤΕΣ ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ. Ο ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΜΕ ΜΙΑ ΚΕΦΑΛΙΑ ΒΑΖΕΙ ΓΚΟΛ.

 

 

 

 

 

 

 

Μια διεθνής ομάδα αστρονόμων ανακοίνωσε ότι ανακάλυψε έναν εξωπλανήτη, τον TOI-1452 b, o οποίος πιθανώς είναι βραχώδης και σκεπασμένος όλος από έναν βαθύ ωκεανό. Ο εξωπλανήτης, ο οποίος είναι ελαφρώς μεγαλύτερος από τη Γη σε μέγεθος και αρκετά μεγαλύτερος σε μάζα (σχεδόν πενταπλάσια), κινείται γύρω από ένα μικρό άστρο στον αστερισμό του Δράκοντα σε απόσταση περίπου 100 ετών φωτός από τον δικό μας πλανήτη.

 

Η απόσταση του εξωπλανήτη από το άστρο του είναι κατάλληλη, ώστε η θερμοκρασία του να μην είναι ούτε πολύ υψηλή ούτε πολύ χαμηλή, οπότε θεωρείται δυνατό να διατηρηθεί υγρό νερό στην επιφάνειάα του. Οι επιστήμονες μάλιστα, με επικεφαλής τον Σαρλ Καντιέ του Πανεπιστημίου του Μόντρεαλ, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό αστρονομίας «The Astronomical Journal», πιστεύουν ότι ο πλανήτης πιθανώς είναι καλυμμένος από ένα βαθύ στρώμα νερού.

Ο αρχικός εντοπισμός του πλανήτη έγινε με το διαστημικό τηλεσκόπιο TESS της NASA και ακολούθησαν παρατηρήσεις από άλλα τηλεσκόπια. Το μητρικό άστρο ΤΟΙ-1452, ένας νάνος τύπου Μ, είναι πολύ μικρότερο από τον Ήλιο μας και συνοδεύεται από ένα δεύτερο άστρο παρόμοιου μεγέθους, που απαρτίζουν ένα διπλό αστρικό σύστημα, με το ένα άστρο σε απόσταση 97 αστρονομικών μονάδων από το άλλο (περίπου 2,5 φορές η απόσταση Ήλιου-Πλούτωνα).

Η Γη είναι καλυμμένη περίπου κατά 70% από νερό, το οποίο όμως αποτελεί λιγότερο από το 1% της μάζας της. Σε μερικούς εξωπλανήτες εκτιμάται ότι υπάρχει πολύ περισσότερο νερό, το οποίο αποτελεί σημαντικά μεγαλύτερο τμήμα της μάζας τους (στην περίπτωση του TOI-1452 b έως το 30%, ποσοστό ανάλογο με δορυφόρους όπως οι Γανυμήδης και Καλλιστώ του Δία και οι Τιτάν και Εγκέλαδος του Κρόνου), γι’ αυτό έχουν πάρει τον χαρακτηρισμό «υδάτινοι» ή «ωκεάνιοι» κόσμοι.

«Ο TOI-1452 b είναι ένας από τους καλύτερους υποψήφιους για ωκεάνιο πλανήτη που έχουμε βρει μέχρι σήμερα», δήλωσε ο Καντιέ. Ο εν λόγω εξωπλανήτης θα μελετηθεί περαιτέρω από το νέο ισχυρό διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb, καθώς είναι αρκετά κοντά στη Γη για να είναι δυνατό να μελετηθεί η ατμόσφαιρα του. Οι ερευνητές θέλουν επίσης να βεβαιώσουν ότι όντως πρόκειται για έναν υδάτινο κόσμο, καθώς δεν μπορούν να αποκλείσουν, προς το παρόν, να πρόκειται για ένα βραχώδη, ξηρό πλανήτη.

 

 

 Ο ΑΣΤΕΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΔΡΑΚΟΝΤΟΣ

ΑΠΟ ΤΗΝ ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ

 

Δράκων (λατινικά: Draco, συντομογραφία: Dra) είναι αστερισμός που σημειώθηκε στην αρχαιότητα από τον Πτολεμαίο και είναι ένας από τους 88 επίσημους αστερισμούς που θέσπισε η Διεθνής Αστρονομική Ένωση. Ο μεγάλος αυτός αστερισμός βρίσκεται ολόκληρος στο βόρειο ημισφαίριο της ουράνιας σφαίρας και συνορεύει με 8 διαφορετικούς αστερισμούς, τους: Μικρά `Αρκτο, Κηφέα, Κύκνο, Λύρα, Ηρακλή, Βοώτη, Μεγάλη `Αρκτο και Καμηλοπάρδαλη. Ο Δράκων κείται αρκετά βόρεια ώστε να είναι αειφανής στο σύνολό του από ολόκληρη σχεδόν την Ευρώπη, και σχεδόν στο σύνολό του από την Ελλάδα. Ως προς την άνω μεσουράνησή του πάντως είναι γενικώς θερινός αστερισμός, παρότι αυτό είναι χονδρικό, αφού καταλαμβάνει σχεδόν 12 ώρες στην ορθή αναφορά, αγκαλιάζοντας τη Μικρά Άρκτο κατά μεγάλο της μέρος. Μάλιστα μέχρι το 1800 π.Χ. περίπου μέσα στον Δράκοντα βρισκόταν ο Βόρειος Ουράνιος Πόλος, αλλά τον έχασε εξαιτίας της μεταπτώσεως του γήινου άξονα.

Ο Δράκων έχει τη διάκριση ότι περιέχει τον Βόρειο Πόλο της εκλειπτικής.

Ονομασίες και ιστορία

Οι περισσότεροι αρχαίοι συγγραφείς και αστρονόμοι του ελληνορωμαϊκού κόσμου τον αποκαλούσαν Δράκοντα, αλλά οι Ίππαρχος και Ερατοσθένης τον αποκαλούσαν Όφιν, και συγχεόταν στους Λατίνους με τον άλλο ουράνιο Όφι ως Anguis, Coluber, Python και Serpens. Παριστανόταν κουλουριασμένος στο κέντρο της ασπίδας του Ηρακλέους, και κατά τη μυθολογία ήταν το μεγάλο φίδι που ανήρπασε η Αθηνά από τους Γίγαντες κατά τη Γιγαντομαχία και το εκσφενδόνισε στα ουράνια (από όπου το Sidus Minervae et Bacchi), ή το τέρας που φόνευσε ο Κάδμος και έσπειρε τα δόντια του από τα οποία φύτρωσε στρατός οπλισμένων ανδρών.

Χωρίς σύνδεση με τον αρχαίο χαρακτήρα, ο Ιούλιος Σίλερ φαντάστηκε ότι οι αστέρες του Δράκοντα παρίσταναν τα υπό του Ηρώδου αναιρεθέντα Άγια Βρέφη της Βηθλεέμ, ενώ άλλοι θεωρούσαν τον αρχαίο αστερισμό ως τον «Όφιν τον αρχαίον» που παραπλάνησε την Εύα στον Παράδεισο. Ο Καίσιος σκέφθηκε τον μεγάλο δράκοντα που λάτρευαν οι Βαβυλώνιοι ως θεό Βηλ. Ο Σουηδός φυσιοδίφης Olaus Rudbeck υπεστήριξε περί το 1700 ότι οι πρώτοι Σουηδοί θεωρούσαν τον αστερισμό Δράκοντα ως σύμβολο για τη Βαλτική Θάλασσα.

Ο Delitzsch έγραψε ότι οι Εβραίοι θεωρούσαν τον αστερισμό ως μία φαρέτρα, αλλά αυτό κρίνεται ως μεμονωμένο, καθώς η συνηθισμένη μορφή και σε αυτό τον λαό ήταν ενός δράκου ή κάποιου θαλάσσιου τέρατος, η εβραϊκή λέξη Tannim και η αραμαϊκή Tannin. Σχετικώς με τη μεταβολή της θέσεως του Δράκοντος ως προς τον ουράνιο πόλο, ο Proctor έγραψε στο έργο του «Μύθοι και Θαυμάσια της Αστρονομίας»:

Με κάποια φαντασία θα μπορούσε κανείς ίσως να αναγνωρίσει τη βαθμιαία μετατόπιση του Δράκοντα από την πανάρχαιη τιμητική του θέση, σε ορισμένες παραδόσεις της πτώσεως του μεγάλου δράκοντος, του οποίου η ουρά «σύρει το τρίτον των αστέρων του ουρανού» (Αποκάλυψη ιβ΄ 4)

Στην Περσία, ο Δράκων ήταν το Azhdeha ή Hashteher, το ανθρωποφάγο ερπετό, ενώ οι Ινδοί, αποκαλούσαν τον αστερισμό Shi-shu-mara ή Sim-shu-mara (αλλιγάτορα ή γουρουνόψαρο), όπως και τον Δελφίνα. Ορισμένοι μελετητές ταυτίζουν τον Δράκοντα με τον δράκο Tiamat, την προσωποποίηση του αρχέγονου χάους στη βαβυλωνιακή μυθολογία που ηττήθηκε από τον ηλιακό θεό Ιζντουμπάρ (τον δικό μας Ηρακλή), του οποίου το πόδι τον πατάει. Αντιθέτως, κατά τον Rawlinson ήταν ο Hoa ή Kim-mut, ο τρίτος θεός της ασσυριακής τριάδας.

Ως μορφή στους Χαλδαίους, ο Δράκων έφερε και φτερούγες, από τις οποίες ο Θαλής ο Μιλήσιος σχημάτισε τη Μικρά Άρκτο, οπότε εξαφανίστηκαν στις νεότερες αναπαραστάσεις. Γενικώς, οι Χαλδαίοι είχαν ένα Δράκοντα μεγαλύτερου μήκους, που τύλιγε και τις δύο άρκτους στις κουλούρες του, πράγμα που επεβίωσε σε χειρόγραφα και βιβλία μέχρι τον 17ο αιώνα μ.Χ., υπό τον συνδυαστικό τίτλο Arctoe et Draco. Ονομασίες του Δράκοντος στα λατινικά είναι επίσης οι Monstrum Mirabile, Monstrum Audax ή απλώς Monstrum (Γερμανικός), ο Maximus Anguis του Βιργιλίου και ο Custos Hesperidum, δηλαδή ο φύλακας των χρυσών μήλων των Εσπερίδων. Οι αστέρες του Δράκοντος, είχαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους αρχαίους Αιγυπτίους, όπως και όλοι οι περι-πολικοί αστέρες και αστερισμοί, αλλά τους απέδιδαν άλλες μορφές: μερικοί αποτελούσαν τμήμα του Ιπποπόταμου ή της παραλλαγής του, του Κροκοδείλου, και με τον τρόπο αυτό απεικονίζονταν στο Δενδερά και στις Θήβες. Το ιερογλυφικό σύμβολο για τον Ιπποπόταμο αυτό σήμαινε και τα ουράνια γενικώς, ενώ ο αστερισμός πιστευόταν ότι ήταν σύμβολο της Ίσιδος-Αθώρ ή Αθύρ, της αιγυπτιακής Αφροδίτης. Κατά τον Λόκυερ ο μύθος του Ώρου (που αναφέρεται στους Hor-she-shu, ένα λαό αρχαιότερο ακόμα και από τους αρχαίους Αιγυπτίους) συνδέεται χωρίς αμφιβολία με αστέρες του Δράκοντος, παρότι αργότερα αυτός ο μύθος μεταφέρθηκε στον Μηρό, τη δική μας Μεγάλη `Αρκτο.

Το συνηθισμένο όνομα στους Άραβες ήταν το Al Tinnin και το Al Thuban, απλές μεταφράσεις δηλαδή του πτολεμαϊκού «Δράκων». Στην ουράνια σφαίρα των Βοργιών ο όρος Alghavil Altannin (= ο Δηλητηριώδης Δράκων) που εμφανίζεται πάνω από τους αστέρες β και γ Δράκοντος θεωρήθηκε από τον Assemani ότι αναφέρεται σε όλο τον αστερισμό καθώς παραδοσιακά οι αρχαίοι αστρολόγοι πίστευαν ότι όταν ένας κομήτης περνούσε από τον Δράκοντα σκορπούσε δηλητήριο πάνω από τον κόσμο. Οι αραβικές ονομασίες πέρασαν και στο παλαιό τουρκικό Etanin και στις παραλλαγές Aben, Taben, Etabin, Abeen και Taeben (Ριτσιόλι), Daban, Alanin και Attanino. Δευτερευόντως, οι Άραβες αποκαλούσαν τον Δράκοντα με το επίθετο Al Shuja (το φίδι, από κοινού με την Ύδρα), ενώ για τον αστερισμό `Οφι είχαν το όνομα Al Hayyah.

Ορισμένοι αστέρες του Δράκοντος ήταν γνωστοί στην Κίνα ως Yuen Wei, μέσα από τους οποίους αναφέρεται ότι πέρασε ένας μέγας κομήτης το έτος 1337 μ.Χ.. Βέβαια το ίδιο το πλάσμα ήταν το επίσημο έμβλημα της χώρας (πρβλ. «Η χρονιά του Δράκου»), αλλά το κινέζικο ζώδιο Δράκος βρισκόταν κάπου στον δικό μας Ζυγό. Κατά τον Βρετανό ιεραπόστολο Joseph Edkins ο σημερινός αστρονομικός Δράκων αντιστοιχεί στο Tsi Kung, το «Ανάκτορο Του Ουράνιου Αυτοκράτορα», «το οποίο ορίζεται από 15 αστέρες του Δράκοντος που διαμορφώνουν ένα ωοειδές σχήμα περί τον Πολικό Αστέρα. Από αυτούς, οι αστέρες ξ, ο, σ και s Δράκοντος ονομάζονται Tai yi, απέχουν περί τις 10 μοίρες από την ουρά της `Αρκτου και 22 από τον σημερινό Βόρειο Ουράνιο Πόλο, και όριζαν οι ίδιοι τον Πόλο αυτό κατά την εποχή των απαρχών της κινεζικής Αστρονομίας» (ίσως γι' αυτό και ο βαρύγδουπος τίτλος)

Οι φωτεινότεροι αστέρες

Ο Αργκελάντερ απέδιδε στον Δράκοντα 130 αστέρες ορατούς με γυμνό μάτι, ενώ ο Heis 220. Αλλά αμφότεροι επεξέτειναν την ουρά του πέρα από τον αστέρα λ, μέχρι ένα αστέρα τετάρτου μεγέθους κάτω από τα σαγόνια της Καμηλοπάρδαλης, και επομένως περιελάμβαναν στην καταμέτρησή τους και αστέρες που ανήκουν σήμερα στη Μεγάλη `Αρκτο. Οι κυριότεροι αστέρες του Δράκοντος, ως μεγάλου και βόρειου αστερισμού, λογικό είναι να έχουν και δικά τους ιδιαίτερα ονόματα.

• Ο αστέρας α Δράκοντος δεν είναι ο φωτεινότερος. Αντιθέτως, είναι μάλλον αμυδρός με φαινόμενο μέγεθος μόλις 3,65. Ωστόσο έχει το δικό του όνομα: Θουμπάν (Thuban), όπου και παραπέμπουμε.
• Ο αστέρας β Δράκοντος έχει φαινόμενο μέγεθος 2,79 και είναι γνωστός με το όνομα Ρασταμπάν (Rastaban).
• Ο αστέρας γ είναι ο φωτεινότερος ολόκληρου του αστερισμού με φαινόμενο μέγεθος 2,23 και φέρει το ιδιαίτερο όνομα Ελτανίν (Eltanin).
• Ο δ Δράκοντος ή Nodus secundus (Δεύτερος Δεσμός), με φαιν.μέγεθος 3,07, έχει φασματικό τύπο G9 III.
• Ο ε, γνωστός και ως Tyl, έχει φαιν.μέγεθος 3,83 και φασματικό τύπο G7 IIIb.
• Οι αστέρες ζ και η μαζί ήταν γνωστοί στην Αραβία ως Al Dhibain, οι Λύκαινες ή οι Ύαινες δηλαδή, λέξη που αποδόθηκε στην Ευρώπη ως Duo Lupi, οι δύο λύκοι. Ο ζ έχει φαινόμ.μέγεθος 3,17 και φάσμα B6 III, ενώ ο η φαιν.μέγεθος 2,74 και φάσμα G8 IIIab.
• Ο θ Δράκοντος, με φαιν.μέγεθος 4,01 και φασματικό τύπο F8 IV, είναι ο Shang Tsae των Κινέζων (= ο Μικρότερος Υπηρέτης), ενώ οι αμυδρότεροι αστέρες στην περιοχή ήταν οι Tien Chwang.
• Ο ι Δράκοντος είναι ο Εντ Ασίχ (Ed Asich).
• Ο κ έχει φαιν.μέγεθος 3,87 και φασματικό τύπο B6 IIIpe (παράδοξο φάσμα με γραμμές εκπομπής).
• Ο λ, στην (σημερινή) άκρη της ουράς, είναι ο Τζιανσάρ (Giansar, Gianfar ή Giauzar).
• Ο διπλός μ Δράκοντος είναι ο Αρράκις (Arrakis).
• Ο ν είναι διπλός (ο Σ35a στον κατάλογο του Struve) με σχεδόν ταυτόσημα μέλη (φαιν.μεγέθη 4,88 και 4,86 για τους ν¹ και ν² αντιστοίχως και φασματικούς τύπους A5 V και A4 Vm), εύκολα διαχωριζόμενος ακόμα και με κιάλια (διαχωρισμός 62΄΄).
• Ο αστέρας ξ στη βάση της κεφαλής φέρει το ιδιαίτερο όνομα Γκρούμιουμ (Grumium).
• Ο σ είναι ο Αλσάφι (Alsafi).
• Ο φ ήταν ο Shaou Pih (= ο Δευτερεύων Υπουργός) στην αρχαία Κίνα, ενώ ο χ (φαινόμ.μέγεθος 3,57, φάσμα F7 V) ήταν ο Kwei She. Ο χ είναι φασματοσκοπικώς διπλό σύστημα με περίοδο 280 ημέρες και απέχει από τη Γη μόλις 26,3 έτη φωτός.
• Οι ψ¹ και ψ², ζεύγος διαχωριζόμενο και με γυμνό μάτι, είναι ο Ντζιμπάν (Dsiban) (κατ' άλλους μόνο ο πρώτος), ενώ στην Κίνα ήταν η Niu She (= η Ανακτορική Γκουβερνάντα ή η Γραμματισμένη). Ο ψ¹ διαχωρίζεται στο τηλεσκόπιο σε δύο αστέρες (τους Σ2241 A και Σ2241 B στον κατάλογο του Struve) που απέχουν μεταξύ τους 30,3 δευτερόλεπτα της μοίρας.

Λοιπά αξιοσημείωτα στον αστερισμό

• η βροχή μετεωριτών Δρακοντίδες στις αρχές Οκτωβρίου.
• Ο διπλός αστέρας BD+59°1915 είναι το πέμπτο κοντινότερο στη Γη διπλό αστρικό σύστημα, σε απόσταση από μας «μόλις» 11,40 έτη φωτός ή 107,8 τρισεκατομμύρια χιλιόμετρα. Το σύστημα εμφανίζει μεγάλη ιδία κίνηση, 2,27 δευτερόλεπτα του τόξου ανά έτος. Οι δύο ερυθροί νάνοι αστέρες που το αποτελούν έχουν φαιν.μεγέθη 8,90 και 9,68 (απόλυτα 11,2 και 12,0 αντιστοίχως).
• Ο μεταβλητός αστέρας AG Δράκοντος, ενάτου μεγέθους, είναι από τα γνωστότερα παραδείγματα συμβιωτικών αστέρων, ενώ ο κατακόκκινος αστέρας άνθρακα UX Δράκοντος είναι ημιπεριοδικός μεταβλητός με περίοδο 168 ημέρες και φαινόμενο μέγεθος από 5,9 ως 7,1.
• Το πανέμορφο πλανητικό νεφέλωμα Μάτι της Γάτας (NGC 6543) με τη σύνθετη δομή απέχει από τη Γη 3.300 έτη φωτός.
• Ευρισκόμενος σε μία κατεύθυνση μακριά από το γαλαξιακό επίπεδο, ο αστερισμός αυτός είναι πλούσιος σε μακρινούς γαλαξίες, αλλά περιέχει και τον πολύ κοντινό μας Νάνο του Δράκοντος (UGC 10822), νάνο σφαιροειδή φαινόμενου μεγέθους 9,9 και χαμηλής επιφανειακής λαμπρότητας, που απέχει από τη Γη 220 χιλιάδες έτη φωτός και ανήκει στην Τοπική ομάδα γαλαξιών.
• Ο λεγόμενος «Γαλαξίας-Γαϊτανάκι», ζεύγος αλληλεπιδρώντων σπειροειδών, απέχει αντιθέτως 420 εκατομμύρια έτη φωτός από τη Γη. Ο επίσης παράξενος στο σχήμα Markarian 205 είναι ταυτοχρόνως και κβάζαρ και απέχει 1 δισεκατομμύριο έτη φωτός. «Καθαρόαιμοι» κβάζαρς είναι οι 3C390.3 (φαινόμ.μεγέθους 14) και B 1938+666, με τον δεύτερο να είναι και βαρυτικός φακός. Το σμήνος γαλαξιών Abell 2218 δρα επίσης ως βαρυτικός φακός και απέχει 3 δισεκατομμύρια έτη φωτός.

 

 Ο ΘΟΥΜΠΑΝ

Απόσταση από την Γη 309 έτη φωτός

Ο Θουμπάν (Thuban) είναι η ιδιαίτερη ονομασία του αστέρα α (άλφα) του αστερισμού Δράκοντος. Πρόκειται για αμυδρό σχετικώς αστέρα, που όχι μόνο δεν είναι ο φωτεινότερος στον αστερισμό, αλλά δεν συμπεριλαμβάνεται ούτε καν μέσα στους πέντε φωτεινότερους αυτού. Συγκεκριμένα, είναι ο έβδομος φωτεινότερος αστέρας του Δράκοντα, του οποίου ο φωτεινότερος αστέρας είναι ο γ του Δράκοντος, ο Εταμίν ή Ελτανίν.

Ετυμολογία

Το όνομα Thuban προέρχεται από την αραβική ονομασία για ολόκληρο τον αστερισμό του, όπως και το συνώνυμο Al Tinnin. Επίσης αναφέρεται και ως Ad(d)ib, Eddib, Adid, Adive και El Dsib, όλα παραφθορές του αραβικού Al Dhibah (οι ύαινες), που αναφέρεται και για τους αστέρες ζ, η και ι Δράκοντος, καθώς και για άλλους στον Βοώτη και τη Μεγάλη `Αρκτο. Ο Al Tizinni συγκεκριμενοποίησε το όνομα για τον α Δράκοντος ως Al Dhih = η αρσενική ύαινα. Στην Κίνα εξάλλου ο Θουμπάν αναφερόταν ως Yu Choo, ο Δεξιός Άξονας. Οι θαλασσινοί πάλι τον γνωρίζουν ως την Ουρά του Δράκου από τη θέση του στον αστερισμό.

Πολικός αστέρας της αρχαιότητας

Ο Τζον Χέρσελ θεώρησε πως υπάρχουν αποχρώσες ενδείξεις ότι ο Θουμπάν ήταν κατά την αρχαιότητα αρκετά λαμπρότερος από ό,τι σήμερα, καθώς το όνομά του και ο τίτλος του ως «α» υποδεικνύουν. Ακόμα και κατά τη νεότερη εποχή ο Bayer (1572-1625) τον καταλογογράφησε ως δεύτερου μεγέθους και ως τον φωτεινότερο του Δράκοντος. Ωστόσο, αυτό από αστροφυσικής πλευράς φαίνεται απίθανο, και μάλλον άλλη είναι η αιτία για την ξεχωριστή του σημασία: η θέση του. Συγκεκριμένα, όταν οι Ακκάδιοι υπό τον βασιλιά Σαργών Α΄ του έδιναν ιδιαίτερη σημασία και τον αποκαλούσαν Tir-An-na (Ζωή των Ουρανών), Dayan Same (Δικαστή του Στερεώματος) και Dayan Sidi (Ευνοϊκό Δικαστή), ο Θουμπάν απείχε λιγότερο από 10 λεπτά του τόξου από τον Βόρειο Ουράνιο Πόλο, οπότε όλοι οι αστέρες στον ουρανό φαίνονταν να περιστρέφονται γύρω του. Υπήρξε δηλαδή ο «πολικός αστέρας» της εποχής, με ελάχιστη απόσταση από τον Πόλο το 2787 π.Χ., μόλις 2,4 λεπτά. Τη μακρινή εκείνη εποχή ο Θουμπάν ήταν ορατός όλη τη νύχτα (και όλες τις νύχτες του χρόνου) από τον πυθμένα του κεντρικού περάσματος (μήκους 116 μέτρων) της Μεγάλης Πυραμίδας του Χέοπα στην Γκίζα της Αιγύπτου, το οποίο έχει κλίση 26°17΄ ως προς το οριζόντιο επίπεδο και «βλέπει» προς τον βορρά. Για σύγκριση αναφέρουμε ότι σήμερα ο Πολικός Αστέρας απέχει περί τα 42 λεπτά του τόξου από τον Βόρειο Ουράνιο Πόλο. Η μετακίνησή του 25 και πλέον μοίρες νοτιότερα στις μέρες μας οφείλεται βέβαια στη μετάπτωση του γήινου άξονα, και όχι στην ιδία κίνηση του Θουμπάν που είναι μόλις 5,8 δευτερόλεπτα του τόξου ανά αιώνα. Μέχρι σήμερα πάντως παραμένει αειφανής αστέρας από την Ελλάδα και όλο σχεδόν το βόρειο ημισφαίριο της Γης εκτός των τροπικών.

Χαρακτηριστικά

Η σύγχρονη αστρονομία μας πληροφορεί ότι ο Θουμπάν είναι ένας λευκός γίγαντας αστέρας παρόμοιος με τον Βέγα, που πλησιάζει το Ηλιακό Σύστημα με ταχύτητα 13 km/sec (χιλιόμετρα ανά δευτερόλεπτο) ή 47.000 χιλιόμετρα την ώρα. Το απόλυτο μέγεθος του Θουμπάν είναι –1,2, είναι δηλαδή 250 φορές λαμπρότερος από τον Ήλιο. Η ηλικία του φαίνεται να είναι μεγάλη και πιθανότατα οδεύει ήδη προς την εξελικτική φάση του ερυθρού γίγαντα.

Ο Θουμπάν είναι διπλός αστέρας, με συνοδό που δεν έχει διαχωρισθεί ακόμα οπτικώς. Οι δύο αστέρες περιφέρονται περί το κοινό τους κέντρο μάζας μία φορά κάθε 51 ημέρες.

Πηγές

• Allen, Richard Hinckley: Star Names: Their Lore and Meaning, Dover Publ., 1963
• Kallinger, T., Iliev, I., Lehmann, H., Weiss, W.W. (2005): "The puzzling Maia candidate star α Draconis", Proceedings of the International Astronomical Union 2004
  

 

 

ΖΗΝΩΝ ΠΑΠΑΖΑΧΟΣ