Πολιτικός μεσσιανισμός. Άρθρο της Σώτης Τριανταφύλλου.
ΠΕΡΙΜΕΝΟΝΤΑΣ ΤΟ ΜΕΣΣΙΑ
Ο μεσσιανισμός στην ριζοσπαστική σκέψη: Μπένγιαμιν, Μπλοχ, Φρομ
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΚΑΙ ΤΟ ΑΡΘΡΟ: M. Löwy: Ελευθεριακή Ουτοπία και Εβραϊκός Μεσσιανισμός | socialpolicy.gr
Το έργο του Michael Lowy «Λύτρωση και Ουτοπία» θα πρέπει να διαβαστεί ως μια πανίσχυρη συμβολή σε τρεις θεματικούς άξονες: Λύτρωση, Μεσσιανισμός Ουτοπία (κοινωνική ουτοπία). Κατά συνέπεια, είναι απαραίτητη η διευκρίνηση των όρων αυτών, πολύ περισσότερο αφού αυτοί αναδύονται από μια κοσμοαντίληψη, η οποία προϋποθέτει την περιπλάνηση του αναγνώστη μέσα στις ατραπούς της καβαλικής διδασκαλίας, του ιουδαϊκού αναρχικού και ανατρεπτικού οράματος του τέλους του χρόνου (Tikkoun), της ουτοπικής, και γι’ αυτό επαναστατικής, διάστασης των προσδοκιών και ελπίδων του ανθρώπου ενάντια στην τυραννία της ιστορίας, καθώς και της μεσσιανικής ενόρασης ως όρου εκ των ουκ άνευ της ανθρώπινης λύτρωσης. Ο μεσσιανισμός συνιστά την ισχυρότερη τάση του ιουδαϊκού πνεύματος στην πορεία του μέσα στη λύτρωση και τη σωτηρία. Αποτελεί την έκφραση της αγωνίας του ιουδαϊκού κοσμοειδώλου για την μελλοντική εγκαθίδρυση μιας οικουμενικότητας και μιας ολότητας, μέσα στις οποίες η Λύτρωση πραγματώνει τον εαυτό της.
(Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Περιεχόμενα
Πρόλογος στην ελληνική έκδοση
Εισαγωγή: Οι ηττημένοι της ιστορίας
1. Για την έννοια της εκλεπτυσμένης συγγένειας
2. Εβραϊκός μεσσιανισμός και ελευθεριακή ουτοπία: Από τις αντιστοιχίες στην attractio electiva
3. Παρίες απείθαρχοι και ρομαντικοί: Δοκίμιο κοινωνιολογικής ανάλυσης της εβραϊκής διανόησης της Κεντρικής Ευρώπης
4. Οι αναρχίζοντες θρησκευόμενοι Εβραίοι: M. Buber, F. Rosenzweing, G. Scholem, L. Lowenthal
5. Theologia negativa και utopia negativa: F. Kafka
6. Μακριά απ΄ όλα τα ρεύματα και στη διασταύρωση των δρόμων: W. Benjamin
7. Οι αφοσιωμένοι εβραίοι, θρησκευόμενοι -άθεοι, ελευθεριακοί: G. Landauer, E. Bloch, G. Lukacs, E. Fromm
8. Σταυροδρόμια, κύκλοι, μορφές. Μερικά παραδείγματα
9. Μια γαλλική εξαίρεση: B. Lazare
Επίλογος: Ο «ιστορικός μεσσιανισμός», ρομαντική / μεσσιανική σύλληψη της ιστορίας
Σημειώσεις
ΖΗΝΩΝ ΠΑΠΑΖΑΧΟΣ
Ελευθεριακή ουτοπία και εβραϊκός μεσσιανισμός.
ΑπάντησηΔιαγραφήΤο έργο του Michael Lowy «Λύτρωση και Ουτοπία» θα πρέπει να διαβαστεί ως μια πανίσχυρη συμβολή σε τρεις θεματικούς άξονες: Λύτρωση, Μεσσιανισμός Ουτοπία (κοινωνική ουτοπία). Κατά συνέπεια, είναι απαραίτητη η διευκρίνηση των όρων αυτών, πολύ περισσότερο αφού αυτοί αναδύονται από μια κοσμοαντίληψη, η οποία προϋποθέτει την περιπλάνηση του αναγνώστη μέσα στις ατραπούς της καβαλικής διδασκαλίας, του ιουδαϊκού αναρχικού και ανατρεπτικού οράματος του τέλους του χρόνου (Tikkoun), της ουτοπικής, και γι’ αυτό επαναστατικής, διάστασης των προσδοκιών και ελπίδων του ανθρώπου ενάντια στην τυραννία της ιστορίας, καθώς και της μεσσιανικής ενόρασης ως όρου εκ των ουκ άνευ της ανθρώπινης λύτρωσης. Ο μεσσιανισμός συνιστά την ισχυρότερη τάση του ιουδαϊκού πνεύματος στην πορεία του μέσα στη λύτρωση και τη σωτηρία. Αποτελεί την έκφραση της αγωνίας του ιουδαϊκού κοσμοειδώλου για την μελλοντική εγκαθίδρυση μιας οικουμενικότητας και μιας ολότητας, μέσα στις οποίες η Λύτρωση πραγματώνει τον εαυτό της. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου).
Πρόλογος στην ελληνική έκδοση
Εισαγωγή: Οι ηττημένοι της ιστορίας
1. Για την έννοια της εκλεπτυσμένης συγγένειας
2. Εβραϊκός μεσσιανισμός και ελευθεριακή ουτοπία: Από τις αντιστοιχίες στην attractio electiva
3. Παρίες απείθαρχοι και ρομαντικοί: Δοκίμιο κοινωνιολογικής ανάλυσης της εβραϊκής διανόησης της Κεντρικής Ευρώπης
4. Οι αναρχίζοντες θρησκευόμενοι Εβραίοι: M. Buber, F. Rosenzweing, G. Scholem, L. Lowenthal
5. Theologia negativa και utopia negativa: F. Kafka
6. Μακριά απ΄ όλα τα ρεύματα και στη διασταύρωση των δρόμων: W. Benjamin
7. Οι αφοσιωμένοι εβραίοι, θρησκευόμενοι -άθεοι, ελευθεριακοί: G. Landauer, E. Bloch, G. Lukacs, E. Fromm
8. Σταυροδρόμια, κύκλοι, μορφές. Μερικά παραδείγματα
9. Μια γαλλική εξαίρεση: B. Lazare
Επίλογος: Ο «ιστορικός μεσσιανισμός», ρομαντική / μεσσιανική σύλληψη της ιστορίας
Σημειώσεις
Το πνευματικό περιβάλλον μέσα στο οποίο προέκυψε η συνάντηση μεταξύ του εβραϊκού μεσσιανισμού και των ριζοσπαστικών ιδεών ήταν οι εβραϊκές κοινότητες της Μεσευρώπης, του γεωγραφικού χώρου που περιλαμβάνει τη Γερμανία και την Αυστροουγγρική αυτοκρατορία, από τα μέσα του 19ου αιώνα ως το 1933, έτος που σημαδεύτηκε από την άνοδο των ναζί στην εξουσία. Πρόκειται για έναν νέο “εβραϊκό χρυσό αιώνα”, ανάλογο με την Ανδαλουσία του 12ου αιώνα, που γέννησε στοχαστές όπως ο Μαρξ, ο Φρόυντ, ο Κάφκα, ο Μπλοχ, ο Λούκατς ή ο Μπένγιαμιν, που χαρακτηρίζεται από μία σύνθεση ανάμεσα στη γερμανική κουλτούρα και φιλοσοφική παράδοση και τον εβραϊκό πολιτισμό, ανάμεσα στο ρομαντισμό και το μεσσιανισμό. Πρόκειται για ένα πολιτιστικό περιβάλλον που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο μίας σκέψης χαρακτηριστικά ιουδαιογερμανικής.
Σε αυτό το πνευματικό κλίμα στοχάστηκε και έδρασε μια γενιά οραματιστών και ουτοπιστών, όπως ο Γκούσταβ Λαντάουερ, ο Ερνστ Τόλλερ, ο Ερνστ Μπλοχ ή ο Βάλτερ Μπένγιαμιν, που ονειρεύτηκαν έναν ριζικά διαφορετικό κόσμο: Τη βασιλεία του Θεού επί της γης, ένα βασίλειο της ελευθερίας, της ισότητας και της ειρήνης. Ο σοσιαλισμός τους είχε λιγότερο ή περισσότερο ελευθεριακά χαρακτηριστικά και νοούταν σαν αντιεξουσιαστική εξέγερση και διαρκής επανάσταση του πνεύματος. Αυτό που προέκυψε, ήταν ένα ρεύμα σκέψης που συνέθετε τον ιστορικό εβραϊκό μεσσιανισμό με το γερμανικό ρομαντισμό, χωρίς να είναι απλό άθροισμά τους. Διακρίνεται κι από τους δύο, καθώς επανεφευρίσκει το μεσσιανισμό υπό το φως του ρομαντισμού, δίνοντας στο ρομαντισμό επαναστατική τροπή. Προτείνει μια νέα μορφή φιλοσοφίας της ιστορίας κι ένα νέο όραμα σύνθεσης του παρελθόντος με το παρόν και το μέλλον, αντικρίζοντας την ιστορία από τη σκοπιά των ηττημένων γενεών. Η κυριαρχία της ναζιστικής βαρβαρότητας τσάκισε και τη γενιά αυτή, καθιστώντας την μια γενιά ηττημένων, άοπλων προφητών.
Ζ.Π.