Μεσσιανισμός και Ελληνισμός
Ο Ιουδαϊσμός καθοδηγεί τους πιστούς οπαδούς του τόσο στις πράξεις όσο και στα πιστεύω, και έχει περιγραφεί όχι μόνο ως θρησκεία αλλά ως τρόπος ζωής, πράγμα που καθιστά δύσκολο τον διαχωρισμό μεταξύ του Ιουδαϊσμού, της εβραϊκής κουλτούρας και της εβραϊκής εθνικής καταγωγής.
Ποια, όμως είναι η σχέση του Ιουδαϊσμού με τον λεγόμενο «Μεσσιανισμό», αλλά και τις άλλες μονοθεϊστικές θρησκείες;
Ο Μεσσιανισμός αναπτύχθηκε από Εβραίους συγγραφείς που ομιλούν σε μεγάλη έκταση για τον Μεσσία ως αναμενόμενο Σωτήρα που θα αποκαταστήσει το ιουδαϊκό έθνος. Κι άλλοι λαοί, όμως, με τον όρο αυτόν ανέπτυξαν διάφορες παραδόσεις οι οποίες και αποτέλεσαν ή συνεχίζουν να αποτελούν πίστη για την έλευση κάποιου Λυτρωτή – με την έννοια του Μεσσία – ως απεσταλμένου από τον Θεό της πίστεώς τους, που θα τους απαλλάξει από διάφορα δεινά. Κι ενώ συνέβη η ενανθρώπιση του Ιησού Χριστού, στο γεωγραφικό χώρο που διέμεναν οι Εβραίοι, γεγονός που ανταποκρίνεται στις επαγγελίες των δικών τους προφητών, σύμφωνα με τα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης, οι μεν «πιστεύσαντες» (Χριστιανοί πλέον) έπαψαν να προσμένουν άλλο Μεσσία, οι δε «μη πιστεύσαντες» Εβραίοι διατήρησαν τις αντιλήψεις αυτές των προγόνων τους και εξακολουθούν ακόμα και σήμερα να εμμένουν σε παρόμοιες παραδόσεις αναμένοντας την έλευση του Μεσσία. Στους Εβραίους η μεσσιανική ελπίδα είχε αποτυπωθεί στις προσδοκίες για έναν μελλοντικό εθνάρχη κατά το πρότυπο του Δαβίδ, με διάθεση υποταγής στο Θεό.
Στις εναλλαγές του θρόνου, την περίοδο της μοναρχίας, το προφητικό αξίωμα αναφερόταν άμεσα σε κάθε διάδοχο με την προσμονή και την ελπίδα ότι θα είναι ή θα γίνει ο νέος Δαβίδ, ο ιδανικός κυβερνήτης. Στα χρόνια της βαβυλώνιας αιχμαλωσίας αυτό το αίτημα είχε προσλάβει το χαρακτήρα του επείγοντος. Οι διαψεύσεις, όμως, μετά την έξοδο, οδήγησαν τελικά να δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στις μελλοντολογικές ιδιότητες της μεσσιανικής ελπίδας. Μιας ελπίδας του Ισραήλ που συνοψιζόταν στην αποκατάσταση της κυριαρχίας του Θεού πάνω σε ολόκληρη τη Δημιουργία και εκφράστηκε στο διάβα των αιώνων με πλήθος παραλλαγών.
Η μεσσιανική εκδοχή της εσχατολογίας έπαιξε σημαντικότερο ρόλο στη διαμόρφωση του Ιουδαϊσμού των ραβίνων απ΄ότι σε άλλους τομείς. Δημιουργήθηκαν δε, διάφορα εσχατολογικά πλαίσια, κοσμικά ή ουράνια, από την Ιερουσαλήμ και τους λόφους της Ιουδαίας μέχρι την επουράνια βασιλεία. Έτσι, φτάσαμε στους θεολόγους του Μεσαίωνα που κατάφεραν να συνθέσουν σ΄ένα ενιαίο πολύπλοκο σύστημα όσες από τις εκδοχές μπορούσαν να συνυπάρξουν, ώστε ο μεσσιανισμός να εννοηθεί ως προκαταρκτική κίνηση προς μια τελική έκβαση. Ο ιδανικός κυβερνήτης, ο νέος Δαβίδ, θα αποκαθιστούσε τη βασιλεία στη γη που του ανήκε (στη Σιών ή Παλαιστίνη) και θα κυβερνούσε με ισότητα, δικαιοσύνη και αλήθεια για την εξασφάλιση της ύπαρξης του ιερού έθνους καλώντας την ανθρωπότητα να κατοικήσει υπό τη θεία κυριαρχία.
Κατά την εποχή του Μεσσία δε θα ανατραπεί η τάξη στον κόσμο, αλλά το Ισραήλ θα ζει με ασφάλεια και η ανθρωπότητα θα αντιληφθεί ότι η αληθινή πίστη θα την αποτρέψει από τον πόλεμο και από την τάση να καταστρέφει. Το Ισραήλ δε, θα κυριαρχεί στους άλλους λαούς και δε θα ξεχωρίζει από αυτούς, αλλά θα ακολουθεί ανενόχλητο την Τορά, θα μελετά και θα εκπληρώνει τις θρησκευτικές υποχρεώσεις του. Δε θα γίνουν άλλοι πόλεμοι στον κόσμο και όλη η ανθρωπότητα θα ζει με ειρήνη και ευμάρεια και όλοι θα επιδιώκουν εκείνη τη γνώση που χαρίζει μόνον ο Θεός.
Μετά τον Μεσαίωνα η αξιολόγηση του μεσσιανισμού άρχισε σταδιακά να διαφοροποιείται μέχρι που εγκαταλείφτηκε παντελώς ως ιδέα. Ο Γερμανοεβραίος νεοκαντιανός, φιλόσοφος Χέρμαν Κοέν (Herrmann Cohen), παρόλο που σε προσωπικό επίπεδο παραιτήθηκε από τη μεσσιανική πίστη, ωστόσο θεωρούσε αυτή την πίστη ως τον δυνατότερο κινητήρα της ιστορίας που διέθεταν οι Εβραίοι ως συμβολή για το όραμα του μέλλοντος της ανθρωπότητας. Δεν έλειψαν, όμως και οι φωνές εκείνες που επιμένουν στην κυριολεκτική εκπλήρωση της προφητείας και θεωρούν ότι ο Μεσσίας θα είναι ένα υπαρκτό πρόσωπο, αλλά οι φωνές αυτές δεν ακούγονται πλέον.
Ηλίας Κ Μάρκου
iliaskmarkou@yahoo.gr
ΖΗΝΩΝ ΠΑΠΑΖΑΧΟΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου