ΜΙΑ ΜΑΤΙΑ ΣΤΗΝ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΦΑΝΤΑΣΙΑ
ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΜΕ ΦΑΡΜΑΚΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΡΩΝΟΪΟ. ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΦΑΡΜΑΚΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΙΟΥΣ, ΟΥΤΕ ΘΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΟΥΝ ΤΕΤΟΙΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΣΤΑ ΕΠΟΜΕΝΑ 100 ΧΡΟΝΙΑ.
ΕΡΓΑ ΠΑΡΑΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ Ε.Φ. (ΛΥΡΙΚΗ ΚΑΙ ΕΠΙΚΗ ΦΑΝΤΑΣΙΑ,
ΕΞΩΤΙΚΗ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΡΟΒΛΕΨΗ, ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΛΛΟΝΤΟΛΟΓΙΑ, ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ, ΟΥΤΟΠΙΕΣ, ΑΝΤΙΟΥΤΟΠΙΕΣ - ΔΥΣΤΟΠΙΕΣ, ΜΥΣΤΗΡΙΟ, ΦΡΙΚΗ ΚΑΙ ΤΡΟΜΟΣ).
Σαν παραλογοτεχνία της Επιστημονικής Φαντασίας ονομάζεται ένα
σύνολο λογοτεχνικών κειμένων και μιας λογοτεχνικής τεχνοτροπίας,
στην οποία η φροντίδα για την σωστή επιστημονική ή κοινωνική
πρόβλεψη, υποχωρεί μπροστά στην ανάγκη να προσφερθεί πιο
εύπεπτο υλικό, το εφεύρημα υποτάσσεται στην σκοπιμότητα του
μύθου, ενώ παρατηρείται μία πτώση του μέσου επιπέδου των κειμένων και μία απομάκρυνση από τον κόσμο της
πραγματικότητας.
Μία συνέπεια αυτής της απομάκρυνσης από τον ρεαλισμό,
που δεν οφείλεται μόνο στις ανάγκες της εύκολης παραγωγής
αλλά και σε μία δυσφορία του κοινού στις δυσκολίες της
αναγνωσιμότητας του μύθου της επιστημονικής φαντασίας,
προκάλεσε την εμφάνιση νέων «ειδών λογοτεχνικής φαντασίας»,
παράλληλων προς την Ε.Φ.
Η παραλογοτεχνία αυτή δεν ενδιαφέρεται ή μάλλον απορρίπτει
εξαρχής την πιθανότητα ύπαρξης των κόσμων που δημιουργεί.
Στις καλές στιγμές της αυτή η πλήρης απομάκρυνση από το πραγματικό
έχει ένα γνήσιο συμβολικό χαρακτήρα, όπως στα έργα του άγγλου
φιλοσόφου Ουίλιαμ Μόρρις, που περιγράφουν ένα ειδυλλιακό Μεσαίωνα.
Ακόμα πιο εξωπραγματικοί είναι οι κόσμοι του διαδόχου του, Λόρδου
Ντάνσανυ και του Ε. Ρ. Έντισον.
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΜΥΣΤΗΡΙΟΥ, ΦΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΜΟΥ ΠΟΥ
ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΤΑΙ ΣΑΝ Ε.Φ.
Μία ειδική κατεύθυνση της λογοτεχνίας αυτής είναι η δημιουργία φρίκης
στους αναγνώστες. Τα μυθιστορήματα των: Ε.Α. Πόε, Ουίλλιαμ Χόντγκσον,
Α. Μέρριτ, Φ. Λάβκραφτ, Κ.Α. Σμιθ, αποπνέουν μία ατμόσφαιρα μυστηρίου
και τρόμου, που φτάνει κάποτε να αποκτά πραγματικά μεταφυσικές διαστάσεις.
Σε σκοτεινές γωνιές και στα βάθη της γης συμβαίνουν ονειρικά κοσμογονικά
δράματα, όπου το καλό συγκρούεται με το κακό, με τρόπο φανταχτερό
και μακάβριο. Ξεκινώντας από σκόρπιους υπαινιγμούς σε παράδοξα παλιά
βιβλία, από παλιά τελετουργικά αντικείμενα κλπ, οι επιστήμονες, λάτρεις του
παράδοξου, γοητευμένοι από την προσδοκία της τελικής τρομακτικής
συνάντησης, επιδίδονται σε ορθολογικές αναζητήσεις που η λεπτομερής
αφήγησή τους ασκούν μία παράδοξη γοητεία αλλά και μία άρρωστη
σαγήνη.
Η ΑΠΟΘΕΩΣΗ ΤΗΣ ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑΣ
Άλλη μία κατεύθυνση της παραλογοτεχνίας αυτής είναι η αποθέωση
της φανταστικής, χωρίς περιορισμούς, περιπέτειας. Το επίπεδο της
επιστημονικής περιπέτειας χαμηλώνει ακόμη περισσότερο, ο
μελοδραματισμός, η λατρεία της δράσης, ο ερωτισμός, οι κόσμοι
που κινούνται στον χώρο του ονείρου, η έλλειψη οποιασδήποτε
(κουραστικής) προσπάθειας να πλησιάσουν οι φανταστικοί κόσμοι
στα επιστημονικά δεδομένα της εποχής, χαρακτηρίζουν όλα τα είδη
αυτής της παραφιλολογίας. Το προσανατολισμένο στο εμπορικό κέρδος
εκδοτικό κατεστημένο, καλλιεργεί έτσι, με επιτυχία, το χαμηλό επίπεδο
των αναγνωστών του, δηλαδή του λαϊκού κοινού, που δεν διακρίνεται
άλλωστε ούτε για την παιδεία, ούτε για την ώριμη στάση του απέναντι
στα προβλήματα που θέτει η πραγματικότητα. Η παραλογοτεχνία
της φανταστικής περιπέτειας, στην προϊστορική γη, σε χαμένους κόσμους,
σε άλλους πλανήτες και γαλαξίες, που συνεχίζει ακάθεκτη και σήμερα, έχει άφθονους εκπρόσωπους.
Η ΔΙΑΦΟΡΑ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΤΗΣ Ε.Φ. ΑΠΟ ΤΗΝ
ΠΑΡΑΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΤΗΣ Ε.Φ.
Για να δούμε καθαρά την διαφορά αυτών των δύο μορφών λογοτεχνίας,
ας συγκρίνουμε δύο γνωστά σε όλους μας έργα, αυτής της λογοτεχνίας:
α. του «Ροβινσώνα Κρούσου», 1719, του Άγγλου Σουίφτ και
β. την «Μυστηριώδη νήσο», 1865, του Γάλλου Βερν.
"Και στα δύο μυθιστορήματα ένας ή περισσότεροι ναυαγοί θα επιχειρήσουν
να ξαναστήσουν ένα κόσμο χρησιμοποιώντας τα τεχνικά μέσα που
βρίσκονται στην διάθεσή τους. (επιστημονική συντεταγμένη).
Οι κόσμοι που χτίζουν σφραγίζονται και οι δύο με τα θετικά και
αρνητικά στοιχεία της εποχής τους (κοινωνική συντεταγμένη,
ουτοπία – αντιουτοπία, δυστοπία). Η διαφορά τους
βρίσκεται στην σχέση με την οποία συμπλέκονται οι δύο συντεταγμένες.
Είναι ολοφάνερη από ποσοτική άποψη (στο έργο του Βερν τα τεχνικά – επιστημονικά στοιχεία είναι συντριπτικά περισσότερα απ’ότι στο έργο
του Σουίφτ), αλλά επιπλέον, και εδώ βρίσκεται η καθοριστική διαφορά,
δεν παίζουν πια βοηθητικό ρόλο. Τώρα η τεχνική – επιστημονική γνώση είναι κεντρικό συστατικό στοιχείο του μικρού κοινωνικού συνόλου που αποτελεί η αποικία της «Μυστηριώδους νήσου» και
τα ουτοπικά ή αντιουτοπικά χαρακτηριστικά του προκύπτουν ακριβώς
από το πως εφαρμόζουν οι ναυαγοί αυτή την γνώση".
ΚΛΑΣΣΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ ΨΕΥΔΟΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ Ε.Φ.
1. ΡΑΙΗ ΜΠΡΑΝΤΜΠΕΡΥ
Ο Ρέι Μπράντμπερι (Ray Bradbury, πλήρες όνομα Ray Douglas Bradbury)
(22 Αυγούστου 1920 Βόκεγκαν Ιλινόις – 5 Ιουνίου 2012 Λος Άντζελες)
ήταν ιδιαίτερα γνωστός συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας.
Για την επίδρασή του στη λογοτεχνία επιστημονικής φαντασίας του 20ού
αιώνα αποκαλείτο - κι αυτός - «πατέρας» της επιστημονικής φαντασίας.
Αναγνωρίζεται ως ο συγγραφέας του οποίου το έργο εξασφάλισε στη σύγχρονη ψευδολογοτεχνία επιστημονικής φαντασίας ευρύτερη αναγνώριση.
Του άρεσε ιδιαίτερα ο Έντγκαρ Άλαν Πόου, χάρη στον οποίο ανακάλυψε τη λογοτεχνία μόλις στα επτά του χρόνια. Στις αφηγήσεις του Μπράντμπερι η καθημερινότητα μετασχηματίζεται σε ασυνήθιστη και πολλές φορές επικίνδυνη δυστοπία. Γνωστότερα έργα του, το Φαρενάιτ 451 (Fahrenheit 451) του 1953,
τα Χρονικά του Άρη (The Martian Chronicles) του 1950 και ο Εικονογραφημένος Άνθρωπος (The Illustrated Man) του 1951. Πολλά από τα έργα του έχουν διασκευαστεί για την τηλεόραση και τον κινηματογράφο.
Το έργο του Μπράντμπερρυ είναι ένα λογοτεχνικό είδος γεμάτο
λυρισμό, που χρησιμοποιεί συνεχώς λέξεις όπως: Διάστημα,
Άρης, πύραυλος, κλπ χωρίς κανένα πραγματικό στοιχείο
αυθεντικής Ε.Φ., δηλαδή χωρίς καθόλου επιστήμη.
2. ΟΥΡΣΟΥΛΑ ΛΕ ΓΚΕΝ
Η Ούρσουλα Λε Γκεν (Ursula Kroeber Le Guin, γεν. 21 Οκτωβρίου 1929) είναι
Αμερικανίδα συγγραφέας. Αν και το έργο της περιλαμβάνει μεταξύ άλλων
δοκίμια, ποιήματα και παιδικά βιβλία, είναι περισσότερο αναγνωρισμένη για την προσφορά της στο χώρο της επιστημονικής φαντασίας, όπου συγκαταλέγεται ανάμεσα στις σημαντικότερες σύγχρονες δημιουργούς. Το κοινωνικό φύλο, ο σεξισμός, ο φεμινισμός, η πολιτιστική αποξένωση, οι κοινωνικές δομές, είναι στο επίκεντρο των προβληματισμών της ενώ το έργο της αποτελεί συγχρόνως κοινωνικοπολιτικό σχόλιο.
Στα έργα της Λε Γκεν δίνεται μεγάλη έμφαση στις κοινωνικές επιστήμες, όπως
ανθρωπολογία, οικολογία και κοινωνιολογία, καθώς και σε πολιτικά συστήματα
τοποθετώντας έτσι τα έργα της στην υποκατηγορία της ήπιας επιστημονικής φαντασίας. Επίσης συχνά χρησιμοποιεί εξωγήινες κουλτούρες ώστε μέσα
από τις αντιθέσεις να μεταφέρει μηνύματα και για την δική μας κοινωνία.
Για παράδειγμα στο «Το αριστερό χέρι του σκοταδιού» εξερευνά ζητήματα
σεξουαλικής ταυτότητας, σεξισμού μέσα από μια εξωγήινη φυλή ερμαφρόδιτων.
Τα θέματα αυτά καθιστούν τη συγγραφέα ανάμεσα στις κορυφαίες εκπροσώπους της φεμινιστικής επιστημονικής φαντασίας.
Όλο το έργο της είναι μία χαρακτηριστική «Όπερα του Διαστήματος» της
νεώτερης εποχής, με πολύ ψυχογραφία και κοινωνιολογία,
πολύ γενετήσια ανωμαλία και διαστροφή, αλλά χωρίς καθόλου
τεχνoλογία και επιστήμη. Προσωπικά ο γράφων, παρ’ όλα τα βραβεία και τις καλές κριτικές που πήρε, δεν θεωρεί το έργο της σαν έργο Ε.Φ. και η ανάγνωση του, του προκαλεί αφόρητη πλήξη.
Σημειωτέον ότι οι μισοί και παραπάνω σύγχρονοι Αμερικανοί και Άγγλοι
συγγραφείς, κινούνται στο ίδιο ακριβώς μοτίβο: γράφουν «Επιστημονική
Φαντασία» χωρίς καθόλου επιστήμη, ορισμένοι και χωρίς καθόλου
φαντασία.
ΖΗΝΩΝ ΠΑΠΑΖΑΧΟΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου