Ο ΑΓΝΩΣΤΟΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ ΙΑΣΩΝ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ. Η Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών τον πρότεινε στη Σουηδική Ακαδημία για το βραβείο NOΜΠΕΛ Λογοτεχνίας (τα έτη 2013, 2014). Η ΣΟΥΗΔΙΚΗ ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΤΟΝ ΑΓΝΟΗΣΕ ΓΙΑΤΙ ΗΤΑΝ ΕΛΛΗΝΑΣ.

 

Η ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΔΟΜΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

 

                                  Ευαγγέλου Ιάσων

Ο Ιάσων Ευαγγέλου (φιλολογικό ψευδώνυμο του οφθαλμιάτρου και λογοτέχνη Ευάγγελου Ευαγγελίου), γεννήθηκε στο Βόλο το 1926. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Ιατρική (πτυχίο 1954), Φιλοσοφία (πτυχίο 1974) και Θεολογία (ακροατής επί τετραετία). Μέλος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών, της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας, της Ελληνικής Εταιρείας Φιλοσοφικών Μελετών κ.ά. 

Αρχισυντάκτης του περιοδικού "Προεκτάσεις στην εκπαίδευση" (1991-1997) και του περιοδικού "Κασταλία" της Ελληνικής Εταιρείας Ιατρών Λογοτεχνών (1999-2005).

Ο Ιάσων Ευαγγέλου παρουσιάστηκε στα Γράμματα το 1962 και από τότε προσφέρει στον λογοτεχνικό και φιλοσοφικό χώρο ένα σημαντικό έργο, που το χαρακτηρίζει κριτικό και εγκυκλοπαιδικό πνεύμα, πνευματικός προβληματισμός, ευαισθησία και ήθος, σαφήνεια σκέψης και έκφρασης, και περιεκτική διατύπωση λόγου. Αποσπάσματα του έργου του μεταφράστηκαν και στο εξωτερικό. Για την προσφορά του στα Ελληνικά Γράμματα έχει τιμηθεί με διακρίσεις και έτυχε τιμητικού διπλώματος από το Υπουργείο Πολιτισμού (1999). Έχει επίσης περιληφθεί σε ελληνικά και ξένα βιογραφικά λεξικά.

Η Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών τον πρότεινε στη Σουηδική Ακαδημία για το βραβείο NOBEL Λογοτεχνίας (τα έτη 2013, 2014).

Το έργο του αγκαλιάζει όλους σχεδόν τους τομείς του έντεχνου Λόγου, και εκτός από άρθρα σε εγκυκλοπαίδειες, περιοδικά και εφημερίδες, αποτελείται από εκατόν είκοσι βιβλία. Από τα πιο χαρακτηριστικά έργα του είναι οι "γνωμικοί στοχασμοί: ΨΗΦΙΔΕΣ ΙΔΕΩΝ” και η "γνωμική ποίηση": ΨΗΦΙΔΩΤΟ ΠΟΙΗΣΗΣ”, που συνεχίζουν –και ανανεώνουν– στο χώρο της Ελληνικής Γραμματείας, την παράδοση του επιγραμματικού λόγου (πεζού και ποιητικού).

Το 2013 κυκλοφόρησε το βιβλίο του: Γνωμολογικό Λεξικό (γενικής παιδείας) με 13.500 ψηφίδες ιδεών.

Το ίδιο έτος, η Εταιρία Ελλήνων Λογοτεχνών τον πρότεινε στη Σουηδική Ακαδημία για το βραβείο ΝΟMΠΕΛ Λογοτεχνίας (για τα έτη 2013, 2014).

–Ποίηση: 56 συλλογές. Οι 9 συλλογές περιέχουν Γνωμική ποίηση: "Ψηφιδωτό Ποίησης".

–Γνωμικοί στοχασμοί: 26 βιβλία: "Ψηφίδες Ιδεών" με 13.500 προσωπικούς στοχασμούς.

–Θέατρο: 2 έργα και 9 μονόπρακτα.

–Πεζογραφία:

α) Αφήγηση: 6 βιβλία: (διηγήματα, νουβέλες, μυθιστορήματα).

β) Δοκίμια και Μελέτες: 50 βιβλία.

–Λαογραφία: Η πυροβασία των Αναστενάρηδων.

–Μεταφράσεις: Οι προσωκρατικοί Φιλόσοφοι.

–Λεξικά:          

α) Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων.

β) Μικρό Ετυμολογικό και Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό γ) Γνωμολογικό Λεξικό (εννοιών γενικής παιδείας).

–Ανθολογίες: Ανθολογία Νεοελληνικού Γνωμικού Λόγου (1800-2000).

Ανθολόγιο Ιδεών.

Ο Ευάγγελος Ρόζος στο βιβλίο του «Δέκα Νεοέλληνες Λογοτέχνες», Αθήνα 1997, αναφέρει για τον Ιάσωνα Ευαγγέλου μεταξύ άλλων και τα ακόλουθα:

«Αυτός είναι ο Ευαγγέλου. Μια πολυπρισματική ολοκληρωμένη προσωπικότητα που ποτέ δεν περιορίστηκε σε μια μόνο πλευρά, σε μια μόνο πτυχή, αλλά πάντοτε νοιάστηκε για το «σύνολο», είτε αυτό λέγεται κόσμος, ζωή, ψυχή.

Ακριβώς γι’ αυτό δεν πετάει ποτέ στα σύννεφα, δεν χάνεται στις λεπτομέρειες. Πάντοτε μπροστά του έχει το αντικείμενο της έρευνάς του ιδωμένο σαν ένα αδιάσπαστο σύνολο.

Η εμβέλεια της αναλυτικής σκέψης του βρίσκεται έτσι σε απόλυτη συνάρτηση με το θέμα του… Έχει μια ευρύτητα θεώρησης και σύλληψης των πραγμάτων που σε ελάχιστους σημερινούς πνευματικούς ανθρώπους μας μπορεί να υπάρξει».

 

ΒΙΒΛΙΑ του ΙΑΣΟΝΑ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ

 

• ΠΟΙΗΣΗ

1.        ΦΩΝΕΣ ΣΕ ΠΕΝΤΑΓΡΑΜΜΟ Βόλος 1962

2.        ΦΩΝΕΣ ΧΩΡΙΣ ΠΕΝΤΑΓΡΑΜΜΟ Βόλος 1962

3.        ΕΡΩΤΙΚΗ ΩΔΗ ΣΤΗΝ ΑΙΩΝΙΑ ΑΓΑΠΗΜΕΝΗ Αθήνα   1969,1998,2010

4.        ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΗΣ ΣΙΩΠΗΣ "Ιωλκός" Αθήνα 1970

5.        ΕΝΑΡΜΟΝΙΑ "Φιλικός Όμιλος Συγγραφέων" 2000

6.        ΙΔΕΟρυθμα "Φιλικός Όμιλος Συγγραφέων" 2001

7.        ΕΥΣΥΝΟΠΤΑ "Φιλικός Όμιλος Συγγραφέων" 2001

8.        ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ της μοναξιάς και της αγάπης. "Μ. Βερέττας" Αθήνα 2004

9.        ΑΜΦΙΛΥΚΗ "Βερέττας" Αθήνα 2005

10.       ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ "Βερέττας" Αθήνα 2005

11.       ΕΝΔΟΧΩΡΑ "Μ. Βερέττας" Αθήνα 2005

12.       ΥΔΡΟΓΕΙΟΣ "Μ. Βερέττας" Αθήνα 2005

13.       ΚΑΤΑΦΥΓΙΟ ΟΡΑΜΑΤΩΝ "Μ. Βερέττας" Αθήνα 2005

14.       ΑΠΟΣΙΩΠΗΤΙΚΑ "Μ. Βερέττας" Αθήνα 2006

15.       Η ΕΚΤΗ ΑΙΣΘΗΣΗ "Μ. Βερέττας" Αθήνα 2006

16.       ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΘΛΙΨΕΩΝ "Μ. Βερέττας" Αθήνα 2006

17.       ΗΔΥΣΜΕΝΟΣ ΛΟΓΟΣ "Μ. Βερέττας" Αθήνα 2006

18.       ΑΛΦΑΒΗΤΑΡΙ ΤΟΥ ΟΝΕΙΡΟΥ "Μ. Βερέττας" Αθήνα 2007

19.       ΚΑΛΕΙΔΟΣΚΟΠΙΟ "Μ. Βερέττας" Αθήνα 2007

20.       Ο ΚΑΛΛΙΣΤΟΣ ΚΟΣΜΟΣ "Μ. Βερέττας" Αθήνα 2007

21.       ΑΠΟΧΡΩΣΕΙΣ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ "Μ. Βερέττας" Αθήνα 2008

22.       ΤΟ ΛΥΚΟΦΩΣ ΤΩΝ ΕΛΠΙΔΩΝ "Μ. Βερέττας" Αθήνα 2008

23.       ΟΥΡΑΝΙΟ ΤΟΞΟ "Μ. Βερέττας" Αθήνα 2008

24.       ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ "Μ. Βερέττας" Αθήνα 2009

25.       ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ "Μ. Βερέττας" Αθήνα 2009

26.       ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΨΥΧΗΣ "Μ. Βερέττας" Αθήνα 2010

27.       ΠΑΡΑΛΕΙΠΟΜΕΝΑ "Φ.Ο. Συγγραφέων" Αθήνα 2010

28.       ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ "Μ. Βερέττας" Αθήνα 2010

29.       ΕΝΣΤΑΝΤΑΝΕ "Μ. Βερέττας" Αθήνα 2010

30.       ΟΝΕΙΡΟΓΡΑΦΗΜΑΤΑ "Μ. Βερέττας" Αθήνα 2010

31.       ΑΝΤΙΛΑΛΟΙ ΤΗΣ ΣΙΩΠΗΣ "Φ.Ο. Συγγραφέων" Αθήνα 2011

32.       ΕΠΑΦΗ "Μ. Βερέττας" Ρόδος 2011

33.       ΣΥΝΕΙΡΜΟΙ "Φ.Ο. Συγγραφέων" Αθήνα 2012

34.       ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ ΤΗΣ ΑΥΓΗΣ "Φ.Ο. Συγγραφέων" Αθήνα 2012

35.       ΔΙΑΘΛΑΣΗ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ "Αγγελάκης" Αθήνα 2012

36.       ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΟΥ ΙΩΔΟΥΣ "Αγγελάκης" Αθήνα 2012

37.       ΤΟ ΑΣΠΡΟ ΚΑΙ ΤΟ ΜΑΥΡΟ "Αγγελάκης" Αθήνα 2012

38.       ΑΣΤΕΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΤΟΥ "Αγγελάκης" Αθήνα 2012

39.       ΧΑΜΟΓΕΛΟ ΚΑΙ ΠΑΡΑΠΟΝΟ "Αγγελάκης" Αθήνα 2012

40.        Η ΓΟΗΤΕΙΑ ΤΗΣ ΜΕΛΑΓΧΟΛΙΑΣ "Φ.Ο. Συγγραφέων" Αθήνα 2013

41.        ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΣΥΓΚΙΝΗΣΕΩΝ "Φ.Ο. Συγγραφέων" Αθήνα 2013

42.        ΠΙΝΕΛΙΕΣ ΣΤΟ ΓΑΛΑΖΙΟ "Φ.Ο. Συγγραφέων" Αθήνα 2013

43.        ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ "Φ.Ο. Συγγραφέων" Αθήνα 2013

44.        ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ "Φ.Ο. Συγγραφέων" Αθήνα 2014

45.        ΑΡΜΟΝΙΑ ΤΩΝ ΑΝΤΙΘΕΣΕΩΝ "Φ.Ο. Συγγραφέων" Αθήνα 2014

46.        ΙΡΙΔΙΣΜΟΙ "Φ.Ο. Συγγραφέων" Αθήνα 2014

47.        ΑΓΑΠΗ "Λεξίτυπον" Αθήνα 2015

•            ΓΝΩΜΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ

α) Γνωμική ποίηση

-        ΨΗΦΙΔΩΤΟ ΠΟΙΗΣΗΣ (Corpus) "Σαββάλας" Αθήνα 1993

-        Εννέα συλλογές από 500 επιγραμματικά ποιήματα

-        ΨΗΦΙΔΩΤΟ Α' 1984, Β' 1985, Γ 1986, Δ’ 1987, Ε' 1988, Στ' 1990, Ζ' 1991, Η' 1993, Θ' 1999

β) Γνωμικοί στοχασμοί

-        ΨΗΦΙΔΕΣ ΙΔΕΩΝ (Corpus)

Είκοσι έξι τόμοι από 500 επιγραμματικούς προσωπικούς στοχασμούς

-        ΨΗΦΙΔΕΣ Ιδεών Α' 1967, Β' 1970, Γ 1971, Δ' 1972, Ε’ 1975, Στ' 1976, Ζ’ 1978, Η’ 1979, Θ' 1980, Γ' 1982, ΙΑ' 1984, ΙΒ' 1985, ΙΓ' 1988, ΙΔ' 1990, ΙΕ' 1991, ΙΣΤ' 1994, ΙΖ' 1998, ΙΗ' 2000, ΙΘ' 2001, Κ' 2001, ΚΑ' 2002, ΚΒ' 2002, ΚΓ' 2003, ΚΔ' 2003, ΚΕ' 2006, ΚΣΤ' 2007

• Διακρίσεις για τον Γνωμικό Λόγο: 1) Βραβείο Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών, 2) Βραβείο Πανελλήνιας Ένωσης Λογοτεχνών, 3) Βραβείο Ελληνικής Εταιρίας Ιατρών Λογοτεχνών.

• ΘΕΑΤΡΟ

-        ΚΟΜΠΙΟΥΤΕΡ (τραγική αλληγορία) "Καραβίας" 1974

-        ΜΟΝΟΠΡΑΚΤΑ (πέντε μονόπρακτα) "Νέα Σκέψη" 1977

-        ΑΕΙ-ΘΑΛΗΣ Ο ΕΛΛΗΝΑΣ (δράμα) "Δωδώνη" 1983

-         ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΠΟΛΥΠΤΥΧΟ (τέσσερα μονόπρακτα) "Δωδώνη" 1983

• ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

α) Αφήγηση

-        Η ΣΚΙΑ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ (διηγήματα) "Νέα Σκέψη" 1971

• Βραβείο Συνδέσμου Ελλήνων Λογοτεχνών

-         ΠΑΡΑΞΕΝΟΣ ΚΟΣΜΟΣ (διηγήματα) "Νέα Σκέψη" 1972

-         Ο ΠΟΝΟΣ (μυθιστόρημα) "Πύλη" 1979

-         Η ΔΑΝΑΗ ΤΩΝ ΕΡΕΙΠΙΩΝ (μύθος αλληγορικός) "Πύλη" 1979

-         Η ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΤΩΝ ΕΙΔΩΛΩΝ (διηγήματα) "Δωδώνη" 1981

-         Ο ΕΝΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΛΛΟΙ (διηγήματα) "Δωδώνη" 1982

β) Δοκίμια – Μελέτες

-         ΑΠΟΨΕΙΣ ΠΑ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ "Παρουσίες" Βόλος 1966

-         ΔΟΚΙΜΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ (δια μέσου των κειμένων) "Δωδώνη" Αθήνα 1969

-         Η ΓΟΗΤΕΙΑ ΤΟΥ ΜΥΣΤΗΡΙΟΥ "Δωδώνη" Αθήνα 1971

-         ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣΕΩΣ "Δωδώνη" Αθήνα 1975

-         ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΕΣ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΕΙΣ "Δωδώνη" Αθήνα 1976

-         ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΟΤΗΤΑΣ "Δωδώνη" Αθήνα 1980

-         Ο ΓΝΩΜΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ "Νέα Σκέψη" Αθήνα 1990

-         Ο ΕΝΙΣΜΟΣ "Σαββάλας" Αθήνα 1990,1996

-         ΑΙΣΘΗΤΙΚΕΣ ΑΠΟΜΥΘΟΠΟΙΗΣΕΙΣ "Δωδώνη" Αθήνα 1991

-         ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΠΑΙΔΕΙΑ "Σαββάλας" Αθήνα 1991

-         Η ΦΑΝΤΑΣΙΑ "Ιάμβλιχος" Αθήνα 1993

-         ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ (Ανθρώπινος & Ηλεκτρονικός) "Σαββάλας" Αθήνα 1993

-         ΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ "Σαββάλας" Αθήνα 1993

-         ΠΟΛΥΠΤΥΧΟ ΙΔΕΩΝ "Σαββάλας" Αθήνα 1994

-         ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ "Σαββάλας" Αθήνα 1995

-         ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗ ΗΘΙΚΗ "Σαββάλας" Αθήνα 1996

-         ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ "Σαββάλας" Αθήνα 1997

-         ΤΟ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ "Δωδώνη" Αθήνα 1997

• Βραβείο Ρ.Ε.Ν. (Παγκόσμιας Οργάνωσης Συγγραφέων)

Το θρησκευτικό φαινόμενο είναι πολυδιάστατο και πολυδύναμο τόσο στην αφετηρία του όσο και στην εξελικτική του πορεία. Γεννήθηκε στους ανθρώπους από την έκπληξη και το δέος μπροστά στη φύση και τη ζωή, από το φόβο του θανάτου και τον πόθο της αθανασίας. Κι ακόμα, από τη γοητεία του μυστηρίου, την έλξη του ανεξήγητου και τη σαγήνη του μύθου. Είναι ένα από τα σημαντικότερα κεφάλαια της ανθρώπινης περιπέτειας, αφού σ' αυτή τη θρησκευτική φαντασίωση θεμελιώθηκε η θρησκευτική εξουσία, που στάθηκε πλάι στην πολιτική εξουσία, διαμέσου των αιώνων. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)

-         Ο ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΑ "Δωδώνη" Αθήνα 1998

-         ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ "Σάκκουλας" Αθήνα 1999

-         ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΘΑΝΑΤΙΚΗΣ ΠΟΙΝΗΣ "Σάκκουλας" Αθήνα 1999

-         ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΥΘΑΝΑΣΙΑΣ "Σάκκουλας" Αθήνα 1999

-        ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΟΥ ΑΥΤΕΞΟΥΣΙΟΥ ΚΑΙ Η ΠΟΙΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ "Σάκκουλας" Αθήνα 1999

-        ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ ΚΑΙ ΑΥΤΟΘΥΣΙΑΣ "Σάκκουλας" Αθήνα 1999

-         ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΟΥ ΚΑΚΟΥ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ "Σάκκουλας" Αθήνα 1999

-         ΘΕΛΕΙΣ ΝΑ ΜΑΘΕΙΣ; ΡΩΤΗΣΕ ΤΙΣ ΛΕΞΕΙΣ "Δωδώνη" Αθήνα 1999

-         ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΕΣ ΑΠΟΜΥΘΟΠΟΙΗΣΕΙΣ "Δωδώνη" Αθήνα 2000

-         ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ "Βερέττας" Αθήνα 2000

-         Η ΦΑΝΤΑΣΙΑΚΗ ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΙΩΝ "Δωδώνη" Αθήνα 2001

-         ΦΙΛΙΑΣ ΕΓΚΩΜΙΟΝ "Σάκκουλας" Αθήνα 2002

-         Η ΠΟΛΙΤΕΙΑ, ΟΙ ΝΟΜΟΙ ΚΑΙ Η ΗΘΙΚΗ "Σάκκουλας" Αθήνα 2002

-        ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ - ΠΟΛΥΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΤΗΤΑ – ΦΟΝΤΑΜΕΝΤΑΛΙΣΜΟΣ "Σάκκουλας" Αθήνα 2002

-         ΤΟ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟ ΑΔΙΕΞΟΔΟ "Μ. Βερέττας" Αθήνα 2003

-         ΑΜΦΙΒΟΛΙΑΣ ΕΓΚΩΜΙΟΝ "Σάκκουλας" Αθήνα 2003

-         ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΣΜΟΘΕΩΡΙΑ "Μ. Βερέττας" Αθήνα 2004

-         ΚΑΛΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΕΓΚΩΜΙΟΝ "Σάκκουλας" Αθήνα 2004

-         ΤΟ ΣΩΜΑ ΚΑΙ ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ "Μ. Βερέττας" Αθήνα 2004

-         ΤΟ ΤΕΡΠΝΟΝ ΜΕΤΑ ΤΟΥ ΩΦΕΛΙΜΟΥ "Σάκκουλας" Αθήνα 2004

-         ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ "Μ. Βερέττας" Αθήνα 2005

-         Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ Ο ΠΟΝΟΣ "Μ. Βερέττας" Αθήνα 2005

-         Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ Η ΧΑΡΑ "Μ. Βερέττας" Αθήνα 2005

-         Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ Ο ΜΥΘΟΣ "Μ. Βερέττας" Αθήνα 2006

-        ΨΕΥΔΟ-ΠΑΡΘΕΝΟΓΕΝΕΣΗ ΚΑΙ ΝΕΚΡΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΘΕΩΝ "Μ. Βερέττας" Αθήνα 2006

-         Η ΧΑΡΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ "Μ. Βερέττας" Αθήνα 2006

-         Η ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ "Μ. Βερέττας" Αθήνα 2006

-         ΓΛΩΣΣΑ, ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟΤΗΤΑ "Μ. Βερέττας" Αθήνα 2006

-         ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΣΟΦΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ "Σάκκουλας" Αθήνα 2007

-         ΠΟΙΟΣ ΗΤΑΝ Ο ΓΕΣΟΥΧΑ "Μ. Βερέττας" Αθήνα 2008, 2009

       

Παρουσίαση

Ένα δοκίμιο θρησκειολογικής κριτικής που ασχολείται με το πρόσωπο του Ιουδαίου Γεσούχα, το όνομα του οποίου στα ελληνικά μεταφράστηκε ως ''Ιησούς''. Το δοκίμιο του διακεκριμένου συγγραφέα Ιάσονα Ευαγγέλου διερευνά τον ιστορικό Ιησού, τον Ιησού των Ευαγγελίων, τoν Ιησού της πίστης, την αμφιλεγόμενη αξιοπιστία των Ευαγγελίων, την σχέση του ευαγγελικού Ιησού με τους Έλληνες, την σύγκρουση μεταξύ προκατάληψης και ελευθεροφροσύνης και τέλος τις αντιλήψεις για την θρησκεία οι οποίες διαμορφώθηκαν από τον βίο και την πολιτεία του Γεσούχα.

Ο Γεσούχα λοιπόν ο "γράμματα μη μεμαθηκώς" δίδασκε σε ανθρώπους "γράμματα μη μεμαθηκότας" διδαχές ηθικού περιεχομένου. Ο ηθικός χώρος που επιλέγει ένας δάσκαλος (που αγνοεί τον επιστημονικό και αισθητικό χώρο του πνεύματος) είναι ο κατεξοχήν εύκολος χώρος ν' αναδειχθεί χωρίς να κοπιάσει. Ένα μεγάλο πλήθος απαίδευτων ηθικοδιδασκάλων έχει να επιδείξει η Ιστορία. Όλοι αυτοί οι απαίδευτοι μίσησαν και καταφέρθηκαν -διαχρονικά- εναντίον των πεπαιδευμένων. Φαίνεται ότι και τα "Ουαί" του Γεσούχα κατά των πεπαιδευμένων Γραμματέων και Φαρισαίων είχαν αυτή την αφετηρία: το συναίσθημα κατωτερότητας που κάνει (εκδικητική) "υπεραναπλήρωση", αλλά σε άλλο χώρο. Όχι στον επιστημονικό αλλά στον ηθικό. Συμβαίνει αυτό και στην εποχή μας. Ο απαίδευτος πολεμάει την σοφία και την επιστήμη με όπλο την ηθική και την θρησκεία. Ωστόσο, όλα τα αγαθά των επιστημών τα καρπούται πρώτος αυτός. (Απόσπασμα από την έκδοση)

Περιεχόμενα

Αντί προλόγου
Ποιος ήταν ο Γεσούχα
Ο ιστορικός Ιησούς
Ο Ιησούς και η εποχή του
Ο Ιησούς των Ευαγγελίων
Ο Ιησούς της πίστης (στα Ευαγγέλια)
Η αξιοπιστία των Ευαγγελίων και της Παράδοσης
Οι διάφοροι "Βίοι του Ιησού"
Ο Ιησούς και η πολιτική του ιδεολογία
Ο Ιησούς και ο Ελληνισμός
Ο Ιησούς και ο Ιουδαϊσμός
Ο Ιησούς και ο Ισλαμισμός
Ο Ιησούς, ο Παύλος, οι Πατέρες και το αυτεξούσιο
Ο Ιησούς, ο Παύλος, οι Πατέρες και η σεξουαλικότητα
Σκέψεις και ερωτήματα για τον Ιησού και τη Γραφή
Η Αγία Γραφή και το πρόβλημα του Κακού
Ο χριστιανικός σκοταδισμός και μισαλλοδοξία
Η εξάπλωση του Χριστιανισμού
Αντιλήψεις για τη θρησκεία
Η θρησκευτική πίστη
Ψηφίδες ιδεών για το θρησκευτικό φαινόμενο
Αντί επιλόγου

-         ΕΥΦΥΪΑ ΚΑΙ ΠΑΙΔΕΙΑ, Αθήνα 2010

-         ΤΟ ΤΡΑΓΙΚΟ ΚΑΙ ΟΙ ΕΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ, "Φ.Ο. Συγγραφέων" Αθήνα 2011

-         Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ "Βερέττας" Αθήνα 2011

-         ΟΨΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΟΨΕΙΣ, "Φ.Ο. Συγγραφέων" Αθήνα 2012

-         ΠΟΙΚΙΛΑ ΣΧΟΛΙΑ "Φ.Ο. Συγγραφέων" Αθήνα 2012

-         ΤΟ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ "Αγγελάκης" Αθήνα 2013

-        ΤΟ ΚΕΝΤΑΥΡΕΙΟ ΠΗΛΙΟ ΚΑΙ Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ "Αγγελάκης" Αθήνα 2014

-         ΑΙΧΜΕΣ "Αγγελάκης" Αθήνα 2014

• ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ

-        ΠΥΡΟΒΑΣΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΣΤΕΝΑΡΗΔΕΣ (Μελέτη-έρευνα-ερμηνεία) "Δωδώνη" Αθήνα 1963,1971,1978,1994

• ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ

-         ΟΙ ΠΡΟΣΩΚΡΑΤΙΚΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ (με Σ. Γκίκα) "Σαββάλας" Αθήνα 1995

• ΛΕΞΙΚΑ

-        ΛΕΞΙΚΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΩΝ ΟΡΩΝ "Σαββάλας" Αθήνα 1997 (με Σ. Γκίκα, X. Ρώμα Δ. Δρακόπουλο)

-       ΜΙΚΡΟ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΟ ΚΑΙ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ "Δωδώνη" Αθήνα 2002

-       ΓΝΩΜΟΛΟΠΚΟ ΛΕΞΙΚΟ εννοιών γενικής παιδείας, 5η έκδοση "Αγγελάκης" Αθήνα 2015

-       ΛΕΞΙΚΟ ΕΠΙΘΕΤΩΝ ΤΩΝ ΟΡΦΙΚΩΝ ΥΜΝΩΝ (με Μ. Κώνστα) "Μ. Βερέττας" Αθήνα 2009

-       ΟΙ ΟΡΦΙΚΟΙ ΥΜΝΟΙ & ΛΕΞΙΚΟ ΕΠΙΘΕΤΩΝ (με Μ. Κώνστα) "Φ.Ο. Συγγραφέων" Αθήνα 2015

• ΑΝΘΟΛΟΓΙΕΣ

-       ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΓΝΩΜΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ "Δωδώνη" Αθήνα 2001

-        ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΙΔΕΩΝ (με Μ. Κώνστα), Αθήνα 2010

 Από τα πιο χαρακτηριστικά έργα του είναι οι "γνωμικοί στοχασμοί: ΨΗΦΙΔΕΣ ΙΔΕΩΝ" και η "γνωμική ποίηση: ΨΗΦΙΔΩΤΟ ΠΟΙΗΣΗΣ", που συνεχίζουν —και ανανεώνουν— στο χώρο της Ελληνικής Γραμματείας, την παράδοση του επιγραμματικού λόγου (πε- ζούκαιποιητικού).

Το 2013 κυκλοφόρησε το βιβλίο του: Γνωμολογικό Λεξικό (γενικής παιδείας) με 13.500 ψηφίδες ιδεών.

Η Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών τον πρότεινε στη Σουηδική Ακαδημία για το βραβείο NOBEL Λογοτεχνίας (τα έτη 2013, 2014).

 ΣΥΝΤΟΜΗ ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ

>       Ποίηση: 55 συλλογές. Οι 9 συλλογές περιέχουν Γνωμική ποίηση: "Ψηφιδωτό Ποίησης".

>       Γνωμικοί στοχασμοί: 26 βιβλία: "Ψηφίδες Ιδεών" με 13.500 προσωπικούς στοχασμούς.

>       Θέατρο: 2 έργα και 9 μονόπρακτα.

>       Πεζογραφία:

α) Αφήγηση: 6 βιβλία: (διηγήματα, νουβέλες, μυθιστορήματα), β) Δοκίμια και Μελέτες: 50 βιβλία.

>       Λαογραφία: Η πυροβασία των Αναστενάρηδων.

>       Μεταφράσεις: Οι προσωκρατικοί Φιλόσοφοι.

>       Λεξικά: α) Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων.

β) Μικρό Ετυμολογικό και Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό γ) Γνωμολογικό Λεξικό (εννοιών γενικής παιδείας).

δ) Λεξικό και Κοσμολογία Ορφικών Ύμνων

>       Ανθολογίες: α) Ανθολογία Νεοελληνικού Γνωμικού Λόγου (1800-2000).

β) Ανθολόγιο Ιδεών, γ) Ποιητική Ανθολογία Ιάσονα Ευαγγέλου 1962-2015

 

Ιάσων Ευαγγέλου: "O πόνος διδάσκει, η χαρά εξαπατά"

https://www.mcnews.gr/logotexnia/sinentefkseis/iason-eyaggelou-o-ponos-didaskei-h-xara-exapata.html

Ιάσων Ευαγγέλου: "O πόνος διδάσκει, η χαρά εξαπατά"

Ένας πολυσχιδής συγγραφέας, ένας ξεχωριστός δημιουργός, μια εμβληματική προσωπικότητα της σημερινής Ελλάδας. Ο Ιάσων Ευαγγέλου ιατρός, λογοτέχνης και υποψήφιος για το Νόμπελ Λογοτεχνίας, για το έτος 2013-2014, θα μπορούσε εύκολα να χαρακτηριστεί ως σύγχρονος φιλόσοφος.

Το μνημειώδες έργο του ξεπερνά τα 120 βιβλία και αγκαλιάζει όλους σχεδόν τους τομείς του έντεχνου Λόγου. Εκτός από άρθρα σε εγκυκλοπαίδειες, περιοδικά και εφημερίδες περιλαμβάνει δοκίμια και μελέτες, ποιητικές συλλογές, μεταφράσεις, λεξικά και ανθολογίες, θεατρικά έργα, διηγήματα και μυθιστορήματα. Ο μοναδικός που έχει καλλιεργήσει το γνωμικό λόγο σε τέτοια έκταση με τα «Ψηφιδωτά» του, ψηφιδωτά ποίησης και στοχασμών. Μας μίλησε για την επίδραση της λογοτεχνίας στη ζωή του ανθρώπου και το μέλλον του, τοποθετήθηκε γύρω από το θέμα της επίδρασης της παγκοσμιοποίησης στη λογοτεχνία και εξέφρασε την άποψη του αναφορικά με το ζήτημα των δυσμενών κριτικών.

 

Συνέντευξη στην Μαρία Χατζηνικολάου

 

Κύριε Ευαγγέλου, είστε ένας πολυγραφότατος συγγραφέας, που σπουδάσατε Ιατρική, Φιλοσοφία και Θρησκειολογία. Σας επηρέασε η Ιατρική και η Φιλοσοφία στο έργο σας;

 

Κάθε επιστήμη και τέχνη ξεκινάει από την γνώση του ανθρωπίνου όντος, του σώματος και των δραστηριοτήτων του εγκεφάλου, δηλαδή της διάνοιας και του συναισθήματος. Οπωσδήποτε, η βιολογία της ανθρώπινης ύπαρξης ως οντολογικής επιστήμης και η ιατρική που εμπεριέχει και την ανθρωπιστική διάσταση του πονεμένου ατόμου, επηρέασαν το λογοτεχνικό και φιλοσοφικό μου έργο, με όλες τις θρησκειολογικές προεκτάσεις. Θεωρώ πως η γνώση της βιολογικής βάσης του ανθρώπου είναι απαραίτητη σε κάθε πνευματική ενασχόληση, πολιτική, ηθική, κοινωνική, αισθητική και θρησκευτική. Ο ιατροφιλόσοφος Ιπποκράτης και αργότερα ο Τερτυλλιανός, ονόμασαν την Ιατρική αδελφή της Φιλοσοφίας. Λέει μάλιστα κάπου ο Ιπποκράτης: “Ουκ ένι δυνατόν επιστήμην ή τέχνην ειδέναι όστις μη οιδεν ό,τι εστίν άνθρωπος”.

 

Η παρουσία σας στα Γράμματα αριθμεί πάνω από εξήντα χρόνια. Ποιά είναι τα όρια της σκέψης σας και της αντιδράσεώς σας;

 

Η σκέψη είναι απεριόριστη, οι αντιδράσεις όμως είναι περιορισμένες, κι αυτό γιατί ο άνθρωπος είναι το αποτέλεσμα τριών παραγόντων: Πρώτον, του DNA, της κληρονομικότητας. Δεύτερον, της αγωγής που ακολουθεί και επηρεάζει το DNA, και τρίτον, της τύχης. Η τυχαιότητα, η σύμπτωση, οι αστάθμητοι παράγοντες μπορούν ν' ανατρέψουν όλη την ανθρώπινη δομή. Γι' αυτό βλέπουμε μορφωμένους ν' αντιδρούν ανόητα και δειλούς ν' αντιδρούν ηρωικά. Ωστόσο, σκέψη και αντίδραση είναι αποτέλεσμα μιας κοσμοθεωρίας ιδεολογικής και συναισθηματικής, και νομίζω ότι μια αρχαιοελληνική, προσωκρατική κοσμοθεωρία είναι η απάντηση σε όλα τα ερωτήματα του ανθρώπου. Και σχετικά με την πνευματική καλλιέργεια των Νεοελλήνων, με διακατέχει μια μελαγχολία όσο βλέπω το μαχητικό ένστικτο στην πολιτική και στα γήπεδα να πολλαπλασιάζεται και το πολιτισμικό να μειώνεται.

 

Ποιό βιβλίο σας επηρέασε περισσότερο;

 

Από τα “σωζόμενα” των Προσωκρατικών φιλοσόφων, του Αριστοτέλη, του Πλάτωνα, των τραγικών μας, του Σαίξπηρ, του Ντοστογιέφσκι και ποιητικές συλλογές μη προβαλλόμενων ποιητών συνήθως. Από τα δικά μου βιβλία ξεχωρίζω: το “Γνωμολογικό λεξικό”, το “Θρησκευτικό φαινόμενο”, το “Συναίσθημα”, η “Ελληνική κοσμοθεωρία” η “Ερωτική Ωδή στην αιώνια αγαπημένη” και ο “Ενισμός” .

 

Υπάρχουν σήμερα άξιοι λογοτέχνες, όπως παλαιότερα;

 

Νομίζω ότι στην Τέχνη, γιατί και η Λογοτεχνία ανήκει στις τέχνες, ποτέ δεν πάψανε να είναι αξιόλογοι λογοτέχνες. Βέβαια, για να μείνει το έργο τους κλασικό, με εισαγωγικά, πρέπει ο λογοτέχνης να έχει πρώτα-πρώτα μια παιδεία, μία κλασική παιδεία. Συνήθως στον ελληνικό χώρο, δεν ξέρω έξω τι γίνεται, μάλλον και έξω το ίδιο είναι, από τότε που βγήκανε τα κλασικά εικονογραφημένα, έπαψε ο υποψήφιος λογοτέχνης να αρτιώνεται διανοητικά. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι όλοι πάθανε αυτό το πράγμα. Υπήρχανε και μερικοί οι οποίοι διαβάσανε και Σαίξπηρ, διαβάσανε και τους μεγάλους κλασικούς, τον Ουγκώ, τον Ντοστογιέφσκι, τους δικούς μας κλασικούς και είχανε μια γνώμη σωστή. Γιατί η γνώμη ξέρουμε ότι είναι το άθροισμα των γνώσεων, δεν έρχεται με επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος στο λογοτέχνη. Όπως και παλαιότερα, έτσι και σήμερα υπάρχουν μεγάλοι λογοτέχνες, η Ελλάδα έχει ήδη δύο βραβεία Νομπέλ, και βραβεία Λένιν. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι το ύψος και το βάθος της σκέψης των λογοτεχνών αυτών, που είναι τόσο λίγοι, θα μπορέσει να γονιμοποιήσει και τους άλλους, οι οποίοι είναι μεγαλύτερο πλήθος, και ιδιαίτερα οι ποιητές, οι οποίοι με τον ελεύθερο στίχο βρήκανε πλέον ότι δεν υπάρχει συρματόπλεγμα να πηδήσουνε, και γράφουνε χιλιάδες έργα, αν και από το πρώτο ακόμη έργο τυπώνουνε καρτ-βιζίτ, όπου μετά το επώνυμο και το όνομά τους γράφουνε ποιητής, λες και η ποίηση είναι επάγγελμα, το οποίο ανεβάζει κιόλας στους μη ποιητές το πρεστίζ.

 

 

Η λογοτεχνία θεραπεύει τον άνθρωπο;

 

Κάθε Τέχνη που υπηρετεί το Ωραίο, έχει αγαθές επιπτώσεις στον ψυχισμό μας. Πραϋνει τα συναισθήματα οργής και τα μαχητικά ένστικτα. Το Κάλλος αγκαλιάζει το Ήθος. Σήμερα, δυστυχώς, η παθολογική φαντασία των καλλιτεχνών προσφέρει την κακοτεχνία για ‘σωτήρια’ Τέχνη. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και με την Ιδεολογία ή την Φιλοσοφία. Ο Λουκρήτιος, επικούρειος φιλόσοφος, Λατίνος, επισημαίνει: “Κενός άρα εστί εκείνος φιλοσόφου λόγος, όστις ουδέν ανθρώπου πάθος θεραπεύει”.

 

 

Πείτε μας τη γνώμη σας για την πορεία της λογοτεχνίας μας, και ειδικότερα για την σύγχρονη ποίηση.

 Στον χώρο της σύγχρονης ελληνικής πεζογραφίας και της θεατρογραφίας, τα πράγματα είναι σχετικώς καλά. Εκεί όμως που το φαινόμενο είναι λυπηρό είναι στον ποιητικό χώρο ιδιαίτερα. Αν εξαιρέσουμε κάποια πεντάδα ή εξάδα σωστών ποιητών, παρατηρούμε ένα ακατάσχετο πλήθος ποιητών που κυκλοφορεί ποιητικές συλλογές, με πολύ λιγοστή καλή ποίηση. Ας προσέξουμε ιδιαίτερα αυτή την περίπτωση. Η αφθονία των ποιητικών βιβλίων που κυκλοφορούν είναι ένα φαινόμενο πολυσυζητημένο, αλλά πάντοτε θαυμαστό και επίκαιρο. Από την εποχή μάλιστα που η ποίηση απέβαλε το στυλιζαρισμένο ένδυμα της ομοιοκαταληξίας και του μέτρου, και φόρεσε το πεζό της ρούχο, ο κάθε φιλόδοξος νεανίας, χωρίς να διαθέτει κάποιο ταλέντο ή κάποια βασική παιδεία περί τα ποιητικά, άρχισε να στοιβάζει τα υλικά του ποιητικού λόγου, συχνά κακής ποιότητας και χωρίς αρχιτεκτονικό σχέδιο, για να υψώσει νέους ποιητικούς Παρθενώνες και να μας θαμπώσει. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά: “Αρχή παιδεύσεως, αρχή σοφίας, ονομάτων επίσκεψις”, είπε ο Αντισθένης. Γι' αυτό ας ξεκινήσουμε με μια συζήτηση, ας συμφωνήσουμε όλοι, πώς καταλαβαίνουμε τις λέξεις και τις φράσεις και το περιεχόμενο που βλέπουμε πως έχουν, σχετικά με το θέμα που θα πραγματευτούμε. Στην αρχαιοελληνική, μα και στη νεοελληνική γραμματεία συναντήσαμε έμμεσα ή άμεσα τους όρους ποίηση, ποιητής, ποιητική και ήρθαμε σε επαφή με αυτή την πρώτη αξιολογικά τέχνη του Λόγου. Σκεφτήκαμε πολύ πάνω σ' αυτή την ξεχωριστή πνευματική λειτουργία που προσφέρει τη λεπτή αισθητική συγκίνηση στο δέκτη που θα μπορέσει να συντονιστεί μαζί της, και χαρήκαμε συχνά για την βαθύτατη τέρψη που μας χάρισε, για τους ορίζοντες που άνοιξε στην εσωτερικότητά μας και για τα ανθρωπιστικά μηνύματα που μας έφερε με τον δικό της πολυσήμαντο τρόπο. Ετσι έχουμε αποκρυσταλλώσει τη γνώμη μας αντικειμενικά για την ποίηση και τους ποιητές. Κάπως μεταφορικά θα μπορούσαμε να πούμε πως έχουμε συμφωνήσει όλοι από τα πριν πως ο ποιητής πρέπει να είναι ένας κηπουρός πολύ εργατικός, να ξεδιαλέγει και να παίρνει ανακατεμένα λουλούδια από το πιο διαλεχτό του όνειρο και να τα φυτεύει χωριστά και με σύστημα σε σχήματα και εκφράσεις του Ωραίου. Σύντομα όμως έρχονται μερικοί και μας λένε πως ποιητής είναι μονάχα αυτός που ονειρεύεται τεμπέλικα, και πως ποίηση είναι το ακατέργαστο υλικό του κάθε παρανοϊκού ονείρου.
Πώς λοιπόν να συνεννοηθούμε μαζί τους, αν δεν αλλάξουμε από την αρχή τους ορισμούς και τις συμφωνίες; Πώς να μη βλέπουμε τα ποιητικά τους αριστουργήματα ως αρρωστουργήματα, αφού ο λόγος τους, αντί να είναι μία βολή, είναι μία αποβολή της σκέψης, και μάλιστα της σκέψης εκείνης που πρέπει να έχει σχεδόν όλο τον κραδασμό της συναισθηματικής φόρτισης. Η δημιουργία τους, αντί να είναι ένα έργο τέχνης για το λαό, γιατί αυτό θα πει δημιουργία, δήμος και έργον, έργο για το δήμο, είναι ένας μονόλογος ακατανόητος από το λαό. Το βιβλίο τους είναι ένα κείμενο με ιερογλυφικά. Φυσικά εμείς είναι δύσκολο να αποκρυπτογραφήσουμε αυτά τα ιερογλυφικά. Ο Τολστόι το 1896, στο ημερολόγιό του γράφει: “Δεν μπορούμε να πούμε για ένα έργο τέχνης 'δεν το καταλάβαμε ακόμα'. Αν δεν το καταλαβαίνω, σημαίνει ότι το έργο τέχνης δεν είναι καλό και δεν αφομοιώνεται. Ο σκοπός του είναι να κάνει τα ακατανόητα, νοητά. Το να υποστηρίζουμε πως ένα έργο τέχνης είναι καλό, αλλά δεν καταλαβαίνεται, είναι το ίδιο να λέμε ότι ένα φαγητό είναι πολύ καλό αλλά δεν τρώγεται. Ακόμα, ονομάζω άσχημη και κακή την τέχνη εκείνη που είναι προσιτή μόνο σε κάποιους εκλεκτούς.” Αυτά έγραφε. Οι ποιητές του ηθελημένου ερμητισμού, που μας βάζουν να λύσουμε αινίγματα, σημαντικής και συμβολισμού που και οι ίδιοι συχνά δεν ξέρουν να λύσουν, δεν κινούν το ενδιαφέρον του κοινού και είναι υπεύθυνοι για την αποδυνάμωση του ποιητικού λόγου που κυκλοφορεί σε ένα πλήθος βιβλίων, αλλά και της αντιπάθειας του φιλότεχνου κοινού προς τη σύγχρονη ποίηση. Βέβαια, όπως για κάθε τέχνη, έτσι και για την ποίηση ισχύει ο κανόνας πως “Η μύηση προϋποθέτει την παίδευση”. Ο κανόνας αυτός έχει μεγαλύτερη βαρύτητα σήμερα, που η σύγχρονη ποίηση έχει απομακρυνθεί από την κοινή προσδεκτικότητα. Αν ο παραδοσιακός στίχος ζητούσε μόνο την καλή θέληση ενός μέτριου νου, για να του προσφέρει τα δώρα του, ο σημερινός ελεύθερος στίχος ζητάει έναν δέκτη με κάποια ιδιαίτερη όραση, για να του προσφέρει την έκπληξη και την υποβολή, την ομορφιά και την έκσταση, μετά από λέξεις που αρνούνται την καθημερινή τους ταυτότητα, κι αυτό φυσικά απαιτεί μια αξιόλογη καλλιέργεια. Είναι αλήθεια πως η ποίηση έχει μια παγκοσμιότητα και αποτελεί έναν πνευματικό δεσμό για τους ανθρώπους. Είναι αλήθεια πως η τέχνη αδελφώνει τους ανθρώπους, τους χαρίζει το συναίσθημα της ψυχικής συγγένειας, της πνευματικής ενότητας, αλλά η τέχνη δεν κατεβαίνει μόνη της στους ανθρώπους για να τους ενώσει, πρέπει να ανεβούν και οι άνθρωποι λιγάκι σ' αυτήν για να ενωθούν. Τούτο όμως δεν σημαίνει πως η τέχνη είναι απρόσιτη και δεν δείχνει συγκατάβαση, ώστε ο καλλιτέχνης κι ο φιλότεχνος να συναντηθούν κάπου σ' ένα ενδιάμεσο ύψος.

 

Η παγκοσμιοποίηση είναι εις βάρος των εθνικών λογοτεχνιών;

 

Κατ' αρχάς, ο όρος παγκοσμιοποίηση δεν ξέρουμε αν είναι επ' ωφελεία του ανθρώπου ή όχι. Άλλοι ισχυρίζονται ότι είναι, άλλοι ότι δεν είναι. Κι επειδή, κατά των παλαιών σοφών τη γνώμη, ο κάθε λόγος αντίκειται σε έναν άλλο λόγο, πρέπει κανείς να το ψάξει, γιατί η Ευρώπη έφερε αυτό το φρούτο, πρώτα στον εαυτό της και μετά στον άλλο κόσμο. Οι λόγοι του είναι καθαρά οικονομικοί. Αλλά κοντά στους οικονομικούς λόγους, οι οποίοι ωφέλησαν ή ζημίωσαν τον άνθρωπο, ας μην το ψάξουμε αυτό, ως προς τα ήθη και έθιμα, και ιδιαίτερα τη γλώσσα και τη γραφή των ανθρώπων, η παγκοσμιοποίηση ευκόλυνε περισσότερο και την εισροή βιβλίων, εθίμων, δοξασιών κτλ. σε έναν ο οποίος είναι μελετητής και βοηθιέται απο το σύνολο της σκέψης των ανθρώπων. Από την άλλη μεριά, η επιρροή των ηθών, των δοξασιών και των αντιλήψεων μιας χώρας η οποία είναι εκ διαμέτρου αντίθετη στα πολιτισμικά και στα πολιτιστικά που εισέρχεται σε μια άλλη χώρα, αυτό είναι μάλλον ζημιογόνο. Δεν ήταν τυχαίο που οι άνθρωποι ομαδοποιήθηκαν και έκαναν κοινότητες, έθνη και διαχωρίστηκαν οι γλώσσες στη Βαβέλ. Έχω τη γνώμη λοιπόν ότι ούτε απόλυτα είναι θετική η απάντηση, ούτε απόλυτα αρνητική. Εξαρτάται από τον άνθρωπο ιδιαίτερα.

 

 

Η δυσμενής κριτική μπορεί να ζημιώσει έναν αξιόλογο λογοτέχνη;

 

"Πεθαίνει ο άξιος λόγος άμα ταφεί στη σιγή".

Κατ' αρχάς, ποιός θα κάνει την κριτική; Παραδείγματος χάριν, για να κάνει ορθή κριτική ένας ο οποίος δεν έχει ασχοληθεί με την ποίηση καθόλου, ούτε έχει βγάλει ένα βιβλίο ποιητικό, δεν είναι πρόσωπο αξιόλογο για να δώσει κανείς σημασία σ' αυτά που θα γράψει. Δεύτερον, αν το πρόσωπο αυτό εκ γενετής είναι μισάνθρωπος και κακοήθης, και που δεν έχει πει ποτέ καλό για κανέναν, όπως βρέθηκε κάποιος ο οποίος κατηγόρησε τον Όμηρο ότι δεν είναι πράγματα αυτά τα παραμύθια που γράφει. Και αυτός έμεινε βέβαια στη σκιά, ο Όμηρος είναι αιώνιος. Μετά, αυτός που γράφει τώρα, εάν είναι αξιόλογος, δυστυχώς σήμερα θα τον αξιολογήσουν οι ανάξιοι. Αν όμως τύχει και κάποιος άξιος να τον αξιολογήσει, δε θα πάθει τίποτε, αλλιώς επαφίεται στον χρόνο. Ο χρόνος μπορεί να τον δικαιώσει κάποτε, αλλά μπορεί και όχι. Διότι κάποιος φιλόσοφος γράφει το εξής: “Θνήσκει γαρ σιγαθείς ο άξιος λόγος”. Πεθαίνει ο άξιος λόγος άμα ταφεί στη σιγή.

 

 

Η Εταιρία Ελλήνων Λογοτεχνών, για το έτος 2013-2014 σας πρότεινε για το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Ποιά είναι τα αισθήματα που νιώθετε από την τόσο τιμητική αυτή πρόταση;

 

Θέλω να ευχαριστήσω την εταιρία ολόκληρη, τον Πρόεδρο και τα μέλη της και όσοι επικούρησαν γι' αυτό το πράγμα. Είναι βέβαια τιμητικό για μένα αυτό το ζήτημα, ασχέτως με την έκβαση, διότι η έκβαση δεν στηρίζεται στην αξιότητα πάντοτε των ανθρώπων που προτείνονται. Διότι αν στηριζότανε, θα μπορούσανε να είναι Νομπελίστες και ο Καζαντζάκης, και ο Παλαμάς και τόσοι άλλοι, οι οποίοι δεν πήραν το βραβείο αυτό. Τώρα, επανειλημμένως μπορεί η Εταιρία Ελλήνων Λογοτεχνών να προτείνει το ίδιο άτομο μέχρι πέντε φορές, και έχουμε ένα τέτοιο παράδειγμα, του προπερασμένου έτους, κάποια δασκάλα, από το Βέλγιο, για πέμπτη φορά, που έδωσε κάποια διηγήματα και βραβεύθηκε. Όλη η ιστορία είναι ποιές συνθήκες συμπαρομαρτούν εκεί πέρα, διότι δε νομίζω ότι διαβάζονται τα έργα αυτών που βραβεύονται, δεδομένου ότι βραβεύτηκαν και άτομα που το έργο τους δεν ήταν και πολύ αξιόλογο.
Έχω όμως να πω κάτι άλλο: Στη Σουηδική Ακαδημία και γενικά στα Πανεπιστήμια όπου διδάσκουνε Νεοελληνική Λογοτεχνία, έστειλα περίπου σε πέντε Πανεπιστήμια που υπάρχουνε και Έλληνες καθηγητές, από δύο- τρία βιβλία μου. Ας έπαιρνα τουλάχιστον, ότι “Ευχαριστώ, τα λάβαμε τα βιβλία σας”. Δεν το πήρα αυτό το πράγμα.

 

 

Ποιά είναι η γνώμη σας για τον ανθρώπινο πόνο και τον φόβο του θανάτου;

 

Εδώ είναι η ουσία. Σχετικά με τον πόνο, νομίζω ότι ο άνθρωπος αξίζει τόσο, όσο πόνεσε και όπου πατάει ο πόνος, η γης είναι ιερή. Γι' αυτό και η συμπόνια είναι η κορυφή της αγάπης και μας είναι αγαπητά όλα τα μάτια που κλαίνε. Και κάτι ακόμα: Ο πόνος συνενώνει τους ανθρώπους ενώ η ευτυχία τους χωρίζει και μιλούν την ίδια γλώσσα όσοι σπούδασαν τον ίδιο πόνο. Ο πόνος είναι το προπατορικό αμάρτημα της ζωής. Ωστόσο, ο πόνος διδάσκει, η χαρά εξαπατά. Οι άνθρωποι φοβούνται πριν απ' το θάνατο τις αρρώστιες και τα γεράματα, και για τα γεράματα έχουν ειπωθεί δύο πολύ σωστές ρήσεις: Κατά τον ιατρό Γαληνό “Κωλύσαι μεν το γήρας αδύνατον, επισχείν δε το τάχος αυτού δυνατόν” δηλαδή, είναι αδύνατο να εμποδίσεις τα γεράματα, αλλά να εμποδίσεις την ταχύτητα αυτού δυνατόν. Και κατά μία γαλλική ρήση:
“Για τον άνθρωπο που ζει με το σώμα, τα γεράματα είναι μια εξουθένωση. Για τον άνθρωπο που ζει με το πνεύμα, τα γεράματα είναι μια αποθέωση”. Πάντως, η ένταση της ζωής είναι αντιστρόφως ανάλογη προς την έκταση. Σχετικά με τον θάνατο, που οι γιατροί και οι θρησκευτικοί μύθοι τον κάναν τρομερό, ο Επίκουρος αποφαίνεται:
“Ο θάνατος, το φρικωδέστατο κακό, δεν είναι τίποτα, ουδέν προς ημάς”. Γιατί όταν υπάρχουμε εμείς, ο θάνατος δεν υπάρχει, και όταν ο θάνατος επέλθει, τότε εμείς δεν υπάρχουμε. Και το σπουδαιότερο, δεν πιστεύουμε στην αθανασία και ο πόνος της κακοπάθειας, ο προθανάτιος, όταν είναι μικρός, τον υποφέρουμε, έστω και με φάρμακα, και όταν μεγαλώσει πολύ, εμείς λιποθυμούμε ή, σε έσχατη ανάγκη καταλήγουμε στην εύλογον εις θάνατον εξαγωγήν. “Η ζωή αποσκοπεί στην ηδονή” λέει ο Επίκουρος, “δεν εννοούμε τις ηδονές των ασώτων, τις επιζήμιες απολαύσεις, αλλά εννοούμε την αταραξία της ψυχής και το ανώδυνον του σώματος. Και ο Σωκράτης είχε πει: “Ευδαιμονία εστί ηδονή αμεταμέλητος”, να μη μετανοήσεις κατόπιν. Κατά τον Πλάτωνα, η Φιλοσοφία ορίζεται ως “μελέτη θανάτου”, αλλά δεν είναι λίγοι οι φιλόσοφοι που αντιστρέφουν τη ρήση, ο θάνατος είναι μελέτη και τέχνη ζωής κατά τον Σπινόζα. Βέβαια, ο φόβος του θανάτου είναι ανίκητος, αλλά η Επιστήμη τον κρατά σε απόσταση. Η Φιλοσοφία αποδιώχνει τον πανικό του θανάτου, και η δημιουργία μας κάνει την ιδέα του θανάτου υποφερτή, αφού ο δημιουργός που πεθαίνει είναι μεν αθέατος, αλλά δεν είναι απών, αφού, κατά τον Πλάτωνα το γραπτό είναι η “αιωνίως ομιλούσα φωνή”. Ο δημιουργός μεταναστεύει στο έργο του, στην Αιωνιότητα, στην Αθανασία.

 

Η τόση μελέτη, σκέψη και πείρα, σε ποιά γνώμη σας οδήγησε για το μέλλον του ανθρώπου, δεδομένου ότι η γνώμη είναι το άθροισμα των γνώσεων;

 

Ο άνθρωπος είναι ένα πολλοστημόριο της φύσης του στον πλανήτη Γη και επομένως το μέλλον του είναι αόρατο, ή από τα φαινόμενα είναι ταυτόσημο ή ελάχιστα βελτιωμένο από το παρελθόν. Όπως η φύση, έτσι και ο άνθρωπος δεν είναι κάτι το παθητικά στατικό Είναι, αλλά το ενεργητικό, δυναμικό Γίγνεσθαι, εξελίσσεται, όμως τελικά πετυχαίνει την αρμονία των αντιθέσεων για να επιβιώσει. Ο άνθρωπος είναι μια ύπαρξη δίψυχη, Κάιν και Αβελ μαζί. Είναι ένας νους διαλεκτικός, σκέπτεται διαλεκτικά, δηλαδή: Η πρώτη σκέψη που θα μας έρθει είναι μια θέση, ένα + Α, αμέσως μετά μια δεύτερη, αντίθετη είναι ένα - Β, η τρίτη σκέψη, η σύνθεση είναι + ΑΒ, για να γίνει η σύνθεση αυτή με το χρόνο μια νέα θέση, και ούτω καθεξής. Έτσι σκέπτεται και έτσι ενεργεί ο άνθρωπος στην Ιστορία. Κατά τον Αριστοτέλη “Η Αρετή μεσότης εστί, κειμένη μεταξύ μιας ελλείψεως και μιας υπερβολής”.  Παραδείγματος χάριν, ανάμεσα στη φιλαργυρία και τη σπατάλη, αρετή είναι η οικονομία. Αλλά ο άνθρωπος συνήθως αποφεύγει τη μεσότητα και τρέπεται προς τα άκρα, γιατί το συναίσθημα κυριαρχεί της λογικής, όπως ο μύθος κυριαρχεί της Αλήθειας. Η παιδεία του πολιτισμένου ανθρώπου, μόνο τις οξείες γωνίες του χαρακτήρα λειαίνει. Στο βάθος παραμένει το επιθετικό αγρίμι.
Και ο Θεός των θρησκειών; Ο Θεός είναι ένα επίθετο: Ο θεός, η θεά, το θείον, και όχι ουσιαστικό, όνομα κάποιου προσώπου. Αφορά ο Θεός, έτσι όπως τον έχουμε στο νου, αφορά το Σύμπαν, που για τον μικρόν άνθρωπο είναι το θαυμαστό και φοβερό Άπειρον, η λέξη οφείλεται στον Αναξίμανδρο, που σημαίνει ότι δεν έχει πείρας, δηλαδή πέρας, έτσι λεγόταν στην αρχαιότητα το πέρας. Το Άπειρο, ούτε προς την αρχή έχει πέρας, είναι άναρχο, ούτε προς το τέλος. Είναι αιώνιο και ατελεύτητο, ανώλεθρον. Το απρόσωπο λοιπόν άπειρον είναι ενέργεια, είναι το Ε=mc2 του Αϊνστάιν και αυτό αφορά τα άτομα της ύλης κατά τον Δημόκριτο, που αενάως μεταβάλλεται κι αλλάζει μορφές, παραμένοντας όμως πάντα η ίδια ουσία. Στις αλλαγές αυτές, ένας ζωηφόρος πλανήτης όπως η Γη μπορεί να γίνει κάποτε μαύρη τρύπα. 

Ο άνθρωπος όμως δεν θέλει να δεχτεί την αλήθεια, ότι είναι ένα θνητό, μαστοφόρο θηλαστικό, σοφότερο από τα άλλα, όμως χωμάτινο κι αυτό, homo sapiens. Αυτό θα πει homo sapiens. Και δημιουργεί ο ίδιος ένα ουτοπικό θρησκευτικό μύθο, έναν φιλάνθρωπο, στοργικό πατέρα, παντοδύναμο και σωτήρα του, που του ετοιμάζει την αθανασία της ψυχής και του σώματος κατά την Ορθοδοξία, αγνοώντας ότι ανεγκέφαλη ψυχή δεν υπάρχει. Άλλωστε, η λέξις ψυχή προέρχεται από το ρήμα ψύχω, που σημαίνει φυσώ, και η λέξη πνεύμα προέρχεται από το ρήμα πνέω που σημαίνει πάλι φυσώ. Είναι δηλαδή ταυτόσημες και σημαίνουν αναπνέω, το άλφα και το ωμέγα της ζωής. Διακοπή του οξυγόνου ίσον θάνατος οριστικός.

 

Κύριε Ευαγγέλου, εκ μέρους όλης της δημοσιογραφικής ομάδας του mcnews.gr και των συνεργατών, σας ευχαριστώ πάρα πολύ για την τιμή που μας κάνατε να μας παραχωρήσετε αυτή την συνέντευξη.

 

Κι εγώ ευχαριστώ για την τιμή που μου κάνατε εσείς.

 

 

 ΖΗΝΩΝ ΠΑΠΑΖΑΧΟΣ