Σαν σήμερα, 31 Ιανουαρίου 1914: Τελεσίγραφο των Έξι Δυνάμεων προς την ελληνική κυβέρνηση να αποχωρήσουν τα ελληνικά στρατεύματα από την Βόρειο Ήπειρο μέσα σε τρεις μήνες. Σε αντίθετη περίπτωση δεν θα παραχωρηθούν στην Ελλάδα τα νησιά του Αιγαίου.

 1  Φεβρουαρίου  1914: Οι Μεγάλες Δυνάμεις γνωστοποιούν  επίσημα  στην ελληνική κυβέρνηση ότι παραχωρούν και νομικώς στην Ελλάδα τα νησιά του Αιγαίου, εφόσον αποσύρει τις δυνάμεις της από τη Βόρεια Ήπειρο και τη νήσο Σάσωνα.  Έτσι, αναγνωρίζεται η ελληνική κυριαρχία στα νησιά του Αιγαίου, εκτός από την Τένεδο και την Ίμβρο, ενώ η Βόρεια Ήπειρος παραχωρείται στο νεοσύστατο αλβανικό κράτος.

 

 Η Αλβανία συγκροτήθηκε ως Κράτος με τη Συνθήκη του Λονδίνου τον Μάιο του 1913 και τα σύνορά της καθορίστηκαν με το Πρωτόκολλο της Φλωρεντίας στις 17 Δεκεμβρίου 1913. Οι τότε μεγάλες δυνάμεις συμπεριέλαβαν στο νεοσύστατο αλβανικό κράτος και το κομμάτι της Βορείου Ηπείρου. Στη φωτογραφία το αρχηγείο των Ηπειρωτών στους Αγίους Σαράντα τον Απρίλιο του 1914.

Οι ιστορικοί σταθμοί του Βορειοηπειρωτικού ζητήματος

23 Φεβρουαρίου του 1913: Ο Ελληνικός Στρατός (ΙΙΙ Μεραρχία) απελευθερώνει το Λεσκοβίκι της Β. Ηπείρου, το οποίο όμως, με την συνθήκη της Φλωρεντίας, παραχωρήθηκε αργότερα στην αλβανία.
  

Tους δρόμους που ακολουθούσαν πριν από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο Έλληνες και Αλβανοί και επικοινωνούσαν με την Ελλάδα, τους ίδιους δρόμους ακολούθησαν Βορειοηπειρώτες και Αλβανοί μετά την πτώση του προηγούμενου καθεστώτος στην Αλβανία. Στα τέλη του 1989 και αρχές του 1990 κύματα Ελλήνων και Αλβανών ήρθαν στην Ελλάδα, ικέτες για να χορτάσουν την πείνα τους που είχαν στερηθεί για σχεδόν πενήντα χρόνια.
Από τα αρχαία χρόνια υπήρχαν αλληλεπιδράσεις και διεισδύσεις μεταξύ των δύο λαών. Η μεγάλη γεωγραφική ενότητα κάτω από τον Γενούσο ποταμό βρέθηκε κάτω από την ίδια πολιτική οργάνωση κατά την Ρωμαϊκή και Βυζαντινή Αυτοκρατορία και κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας.
Δυστυχώς, η συμπόρευση αυτή ανακόπηκε μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους και τη διχοτόμηση της Ενιαίας Ηπείρου, εξαιτίας των συμφερόντων της Αυστροουγγαρίας και της Ιταλίας.

Η διαχρονική εξέλιξη του Βορειοηπειρωτικού προβλήματος παρουσιάζει τις παρακάτω διακυμάνσεις:

1912-5 Νοεμβρίου: Ο Χειμαριώτης Συνταγματάρχης Σπ. Σπυρομήλιος (ο καπετάν Μπούας του Μακεδονικού Αγώνα) με σώμα εθελοντών Χειμαριωτών και Κρητικών αποβιβάζεται στη Χειμάρα και την ελευθερώνει.
24 Νοεμβρίου: Αποβίβαση στους Αγίους Σαράντα του 1ου Συντάγματος Πεζικού.
28 Νοεμβρίου: Η διακήρυξη της Αλβανικής Ανεξαρτησίας από τον Ισμαήλ Κεμάλ μπέη Βλιώρα.
3/16 Δεκεμβρίου: Η Πρεσβευτική Συνδιάσκεψη του Λονδίνου συμφωνεί στην ίδρυση Αυτόνομου Αλβανικού Κράτους.
7 Δεκεμβρίου: Απελευθέρωση της Κορυτσάς.
1913-21 Φεβρουαρίου: Απελευθέρωση του Λεσκοβικίου.
27 Φεβρουαρίου: Απελευθέρωση της Πρεμετής.
4 Μαρτίου: Το Σύνταγμα ιππικού μπαίνει στο Τεπελένι.
17 Μαΐου: Οι Έξι Δυνάμεις εξουσιοδοτούνται να χαράξουν τα σύνορα της Αλβανίας παράλληλα με την απόφαση για τα νησιά του Αιγαίου.
29 Ιουλίου: Η Πρεσβευτική Συνδιάσκεψη του Λονδίνου αποφασίζει να χαραχτούν τα σύνορα μεταξύ του ακρωτηρίου Στύλου-Κορυτσάς, με κριτήριο εθνολογικό τη γλώσσα. Διαμαρτυρίες στην Ήπειρο και Ελλάδα.
17 Δεκεμβρίου: Υπογραφή του Πρωτοκόλλου της Φλωρεντίας, σύμφωνα με το οποίο η Βόρειος Ήπειρος παραχωρείται στην Αλβανία. Δημιουργία εθελοντικών σωμάτων στη Βόρειο Ήπειρο.
1914-31 Ιανουαρίου: Τελεσίγραφο των Έξι Δυνάμεων προς την ελληνική κυβέρνηση να αποχωρήσουν τα ελληνικά στρατεύματα από την Βόρειο Ήπειρο μέσα σε τρεις μήνες. Σε αντίθετη περίπτωση δεν θα παραχωρηθούν στην Ελλάδα τα νησιά του Αιγαίου.
8 Φεβρουαρίου: Αποχώρηση των ελληνικών στρατευμάτων από την Βόρ. Ήπειρο.
9 Φεβρουαρίου: Ο Σπ. Σπυρομήλιος υψώνει πρώτος στη Χειμάρα τη σημαία του Αυτονομιακού Αγώνα.
13 Φεβρουαρίου: Η Πανηπειρωτική Συντακτική Συνέλευση αποφασίζει ένοπλο αγώνα.
14 Φεβρουαρίου: Συγκρότηση στο Αργυρόκαστρο κυβέρνησης της Αυτονόμου Ηπείρου υπό τον Γεώργιο Χρηστάκη Ζωγράφο. Μέλη της προσωρινής κυβέρνησης ο Δρυϊνουπόλεως Βασίλειος, ο Κορυτσάς Γερμανός και ο Βελλάς και Κονίτσης Σπυρίδων, ο Α. Καραπάνος, Εξωτερικών, ο Ι. Παρμενίδης, Οικονομικών και ο Αντισυνταγματάρχης Δημήτριος Δούλης, Στρατιωτικών.
17 Φεβρουαρίου: Επίσημη διακήρυξη της Αυτονομίας στο Αργυρόκαστρο. Μετά από σκληρές συγκρούσεις Βορειοηπειρώτες και Ελλαδίτες εθελοντές απωθούν τους Αλβανούς προς Βορρά.
24 Απριλίου: Με παρέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων υπογράφεται ανακωχή.
17 Μαΐου: Υπογράφεται το Πρωτόκολλο της Κέρκυρας από τις Μεγάλες Δυνάμεις και από Αλβανούς και Ηπειρώτες αντιπροσώπους. Σύμφωνα με το Πρωτόκολλο αυτό κατοχυρώνονται τα δικαιώματα των ορθοδόξων κοινοτήτων. Η εκπαίδευση θα γίνεται στα ελληνικά και στη διοίκηση θα χρησιμοποιείται η ελληνική γλώσσα.
28 Ιουλίου: Έναρξη του Α΄ Πολέμου.
14 Οκτωβρίου: Λόγω της αναρχίας που επικρατεί στην Αλβανία, οι Δυνάμεις του Αντάντ δίνουν εντολή στην Ελλάδα να ανακαταλάβει την Βόρ. Ήπειρο. Η μαρτυρική γη ελεύθερη για δεύτερη φορά.
1915-16 Απριλίου: Η Αντάντ αναγνωρίζει τα ελληνικά δίκαια επί της Βορείου Ηπείρου.
31 Μαΐου: Εκλέγονται οι πρώτοι Βορειοηπειρώτες βουλευτές της Ελληνικής Βουλής.
1916-10 Αυγούστου: Οι Ιταλοί καταλαμβάνουν την Βόρειο Ήπειρο. Δυο μήνες αργότερα οι Γάλλοι καταλαμβάνουν την Κορυτσά.
1917: Οι Ιταλοί ανακηρύσσουν στο Αργυρόκαστρο την ανεξαρτησία της Αλβανίας. Και στην Κορυτσά οι Γάλλοι ανακηρύσσουν την «Αλβανική Δημοκρατία».
1918. Λήξη του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου (17 Οκτωβρίου).
1919-3 Φεβρουαρίου: Οι Ιταλοί επιτυγχάνουν να απορριφθεί στο Συνέδριο Ειρήνης των Παρισίων η πρόταση του Βενιζέλου για δημοψήφισμα.
16/29 Ιουλίου: Συμφωνία Τιτόνι-Βενιζέλου για υποστήριξη της ελληνικής διεκδίκησης επί της Βορείου Ηπείρου και υποστήριξη της Ελλάδος για προσάρτηση της περιοχής της Αυλώνας από την Ιταλία.
1920-15 Μαΐου: Συμφωνία Καπεστίτσας. Τα γαλλικά στρατεύματα αποχωρούν από την Κορυτσά.
17 Μαΐου: Η Γερουσία των ΗΠΑ ψηφίζει την παραχώρηση της Βορείου Ηπείρου στην Ελλάδα.
9 Ιουλίου: Ο Ιταλός υπουργός Εξωτερικών Κόμης Σφόρτσα καταγγέλλει τη συμφωνία Βενιζέλου-Τιτόνι και επιστρέφει στην πολιτική υπέρ της αλβανικής ανεξαρτησίας.
17 Δεκεμβρίου: Οι Ιταλοί προωθούν το αίτημα της Ιταλίας για ένταξή της στην Κοινωνία των Εθνών (ΚτΕ).
1921-21 Οκτωβρίου: Η Αλβανία γίνεται μέλος της ΚτΕ και υπόσχεται τον σεβασμό των δικαιωμάτων των κατοίκων της Β. Ηπείρου.
9 Νοεμβρίου: Η Διάσκεψη των υπουργών των Εξωτερικών των Δυνάμεων επαναφέρει σε ισχύ το Πρωτόκολλο της Φλωρεντίας επιδικάζοντας την υπαγωγή της Βορείου Ηπείρου στην Αλβανία.
1922: Το Δεκέμβριο οριστικοποιείται η υπαγωγή της Βορείου Ηπείρου στην Αλβανία.
1923-7 Μαρτίου: Φτάνει στην Ήπειρο η Επιτροπή Χάραξης των συνόρων υπό τον Ιταλό στρατηγό Τελίνι. Με αφορμή τη δολοφονία του (από αλβανική συμμορία όπως αποδείχτηκε), οι Ιταλοί στις 27 Αυγούστου καταλαμβάνουν την Κέρκυρα.
1926: Ιταλοαλβανικό σύμφωνο, με το οποίο ουσιαστικά η Αλβανία καθίσταται ιταλικό προτεκτοράτο.
1993: Η Αλβανία προχωράει συστηματικά στον αφελληνισμό της Βορείου Ηπείρου με αιχμή το σχολικό ζήτημα. Ενώ κατά τον Ιταλό G. A. Virgili το 1902 λειτουργούσαν 373 ελληνικά σχολεία, το 1925 είχαν μείνει 70 και το 1933 10 (δέκα). Με τη συνταγματική αναθεώρηση του 1933 τα ελληνικά σχολεία (ως ιδιωτικά) καταργούνται. Αναβρασμός μεταξύ των Βορειοηπειρωτών. Ιδρύεται η «Νέα Φιλική Εταιρεία» από τους Β. Σαχίνη, Γ. Χ. Παπαδόπουλο και τον υποπρόξενο Μηλιαρέση.
1935: Προσφυγή των Βορειοηπειρωτών στο Δικαστήριο της Χάγης και δικαίωσή τους. Τα ελληνικά σχολεία ξανανοίγουν. Το καθεστώς του Ζώγου συνεχίζει τις συλλήψεις και εκτοπίσεις.
1939: Οι Ιταλοί καταλαμβάνουν αμαχητί την Αλβανία.
1940-28 Οκτωβρίου: Απρόκλητη επίθεση των Ιταλών κατά της Ελλάδος. Μαζί τους συμπράττουν και αλβανικές δυνάμεις.
14 Νοεμβρίου: Ελληνική αντεπίθεση και απελευθέρωση της Βορείου Ηπείρου για τρίτη φορά. Απελευθέρωση Ερσέκας στις 18 Νοεμβρίου, Κορυτσάς και Λεσκοβικίου 22 Νοεμβρίου, Μοσχοπόλεως 24, Πρεμετής 4 Δεκεμβρίου, Αγίων Σαράντα 6 Δεκεμβρίου, Δελβίνου 7, Αργυροκάστρου 8 Δεκεμβρίου και Χειμάρας 22 Δεκεμβρίου.
1941-6 Απριλίου: Γερμανική επίθεση. Ο ελληνικός στρατός εγκαταλείπει για τρίτη φορά νεκρούς και ζωντανούς.
1942: Ιδρύεται από τους: Β. Σαχίνη, Α. Κοκκαβέση, Η. Κώνστα, Γ. Τάσο και Σπ. Ντάσιο το «Μέτωπο Απελευθέρωσης Βορείου Ηπείρου» (Μ.Α.Β.Η.).
1943: Το ΜΑΒΗ σε επαφές με το ΕΔΕΣ συνεχίζουν τον αντιστασιακό αγώνα.
17 Νοεμβρίου: Δολοφονείται ο ηγέτης του ΜΑΒΗ Β. Σαχίνης και στις 3 Δεκεμβρίου ο αρχηγός της Αυτόνομης Χειμάρας Γεώργ. Μπολάνος.
1944: Ο Εμβέρ Χότζα ανακηρύσσει την «Λαϊκή Δημοκρατία της Αλβανίας».
1946-29 Αυγούστου: Το θέμα της Βορείου Ηπείρου παραπέμπεται προς εξέταση στο Συμβούλιο υπουργών Εξωτερικών των τεσσάρων νικητριών Δυνάμεων και από τότε εκκρεμμεί.
1960-31 Μαΐου: Ο Γ. Παπανδρέου δηλώνει στη Βουλή ότι «η ελληνική διεκδίκηση επί της Βορείου Ηπείρου είναι ιερή και απαράγραπτος».
Ιούνιος: Ο Σοφοκλής Βενιζέλος θέτει το ζήτημα της αυτονομίας της Βορείου Ηπείρου στον Νικήτα Χρουτσώφ. Η θετική αντίδραση του σοβιετικού ηγέτη εξοργίζει τον Εμβέρ Χότζα και προχωράει στη ρήξη με τη Σοβιετική Ένωση και στρέφεται προς την Κίνα.
1967-13 Νοεμβρίου: Με το Ν.Δ. 4337 καταργείται η θρησκεία και τίθεται εκτός νόμου κάθε μορφή λατρείας. Κλείνονται και βεβηλώνονται χώροι λατρείας και αποσχηματίζονται οι κληρικοί.
1971-6 Μαΐου: Αποκαθίστανται διπλωματικές σχέσεις Ελλάδος-Αλβανίας.
23 Απριλίου: Με το Ν.Δ. 5339 «Περί αλλαγής ακαταλλήλων ονομάτων και επωνύμων» συνεχίζεται η πολιτική αφελληνισμού.
1981: Το Βορειοηπειρωτικό έρχεται στην επιφάνεια από τον Μητροπολίτη Δρυϊνουπόλεως Πωγωνιανής και Κονίτσης Σεβαστιανό. Κατά τη 10ετία 1980 πραγματοποιούνται πολλές εκδηλώσεις για το Βορ/κό.
1985: Θάνατος του Εμβέρ Χότζα. Τον διαδέχεται ο Ραμίζ Αλία.
1987: Αίρεται το εμπόλεμο μεταξύ Ελλάδος-Αλβανίας. Το εμπόλεμο ήρθη με πράξη του υπουργικού Συμβουλίου, η οποία δεν δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα της κυβερνήσεως. Νομικά αμφισβητείται η νομιμότητα της πράξης.
1989: Αρχίζει η κατάρρευση των σοσιαλιστικών καθεστώτων.
1990: Μαζική φυγή Βορειοηπειρωτών και Αλβανών προς την Ελλάδα.
1991: Πρώτες ελεύθερες πολυκομματικές εκλογές στην Αλβανία. Τον Ιούλιο ορίζεται ο Αναστάσιος Γιαννουλάτος Πατριαρχικός Έξαρχος.
1992-22 Μαρτίου: Νέες εκλογές και νίκη του Δημοκρατικού Κόμματος του Σάλι Μπερίσα. Απαγόρευση της «Ομόνοιας» να κατέλθει αυτόνομα στις εκλογές. Δημιουργείται η «Ένωση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα» (Κ.Ε.Α.Δ.), η οποία εκλέγει 2 βουλευτές. Η Αλβανία οξύνει τις σχέσεις με την Ελλάδα. Αρνείται τον διορισμό Ελλήνων Μητροπολιτών.
2 Αυγούστου: Ενθρόνιση του Αρχιεπισκόπου Πάσης Αλβανίας Αναστασίου Γιαννουλάτου.
1993-Αύγουστος: Το Β΄Πανηπειρωτικό Συνέδριο στην Πρέβεζα, υιοθετεί την διεκδίκηση αυτονομίας. Απέλαση από το Αργυρόκαστρο του Αρχιμανδρίτη Χρυσόστομου Μαϋδώνη.
1994-Απρίλιος: Επίθεση αγνώστων σε αλβανικό στρατόπεδο της Επισκοπής. Νέα ένταση στις διμερείς σχέσεις μετά τη σύλληψη στελεχών της Ελληνικής μειονότητας.
7 Σεπτεμβρίου: Καταδίκη πέντε (5) στελεχών της «Ομόνοιας» σε φυλάκιση 6-8 χρόνων.

Γράφει ο ΝΙΚΟΣ Θ. ΥΦΑΝΤΗΣ
Αναδημοσίευση από τον Π.Λ

πηγές:http://pheidias.antibaro.gr/Documents/Epeteiologion.txt
http://www.neb.gr/

 

ΖΗΝΩΝ  ΠΑΠΑΖΑΧΟΣ