ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ ΥΠΟ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

07 Αυγούστου 2023

ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ. Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΤΗΣ ΜΑΝΗΣ ΠΡΙΝ 210.000 ΧΡΟΝΙΑ.

 

Ο ΟΥΝΤΙ ΚΙΜΡΟΝ (Udi Qimron), ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΤΟΥ ΤΕΛ ΑΒΙΒ ΑΝΕΠΤΥΞΕ ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΟΥ ΕΞΑΛΕΙΦΕΙ ΤΑ ΑΡΣΕΝΙΚΑ ΕΜΒΡΥΑ ΣΤΑ ΠΟΝΤΙΚΙΑ. ΤΕΛΟΣ ΤΑ ΑΡΣΕΝΙΚΑ ΠΑΙΔΙΑ;



Στην  φωτογραφία η διακεκριμένη Ελληνίδα παλαιοανθρωπολόγος Κατερίνα Χαρβάτη

Κρανίο 210.000 ετών από την Ελλάδα το αρχαιότερο δείγμα Homo sapiens σε όλη την Ευρασία.  

Το αρχαιότερο κρανίο έμφρονος ανθρώπου, εκτός Αφρικής, βρέθηκε στη Μάνη.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ






Η ελληνίδα καθηγήτρια και διευθύντρια του Τμήματος Παλαιοανθρωπολογίας του University Tubigen, Κατερίνα Χαρβάτη, Universität Tübingen


Ένα κρανίο που βρέθηκε στην Ελλάδα και χρονολογείται προ τουλάχιστον 210.000 ετών, αντιπροσωπεύει το αρχαιότερο δείγμα ανατομικά σύγχρονου ανθρώπου στην Ευρασία, δηλαδή εκτός Αφρικής, όπως ανακοίνωσε μια ομάδα Ελλήνων και ξένων επιστημόνων. Αυτό σημαίνει ότι -αν οι επιστήμονες έχουν δίκιο- το κρανίο είναι κατά τουλάχιστον 150.000 χρόνια παλαιότερο από το αρχαιότερο απολίθωμα «έμφρονος ανθρώπου» (Homo sapiens) που είχε βρεθεί έως τώρα στην Ευρώπη.

Ένα δεύτερο κρανίο που βρέθηκε στην ίδια τοποθεσία της Πελοποννήσου και εκτιμάται ότι είναι τουλάχιστον 170.000 ετών, διαθέτει χαρακτηριστικά Νεάντερταλ. Τα δύο απολιθωμένα κρανία είχαν ανακαλυφθεί στο σπήλαιο Απήδημα δυτικά της Αερόπολης στη Μάνη στο τέλος της δεκαετίας του 1970, στη διάρκεια ερευνών του Ανθρωπολογικού Μουσείου της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Όμως, έως τώρα δεν είχαν μελετηθεί σε βάθος και είχαν παραμείνει σχετικά άγνωστα, παρά τη μεγάλη σπουδαιότητα τους, όπως τώρα γίνεται αντιληπτό με μεγάλη καθυστέρηση.
Οι ερευνητές από τη Γερμανία, την Ελλάδα και τη Βρετανία, με επικεφαλής την διακεκριμένη Ελληνίδα παλαιοανθρωπολόγο Κατερίνα Χαρβάτη του Κέντρου Σένκενμπεργκ για την Ανθρώπινη Εξέλιξη και το Παλαιοπεριβάλλον του γερμανικού Πανεπιστημίου Έμπερχαρντ Καρλς του Τίμπινγκεν, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature», μελέτησαν για πρώτη φορά συγκριτικά, με σύγχρονες μεθόδους απεικόνισης και χρονολόγησης, τα δύο κρανία, γνωστά ως «Απήδημα 1» και «Απήδημα 2».






Το κρανίο Απήδημα 2 (δεξιά) και η ανάπλασή του (αριστερά). Το Απήδημα 2 διαθέτει μία σειρά χαρακτηριστικών γνωρισμάτων αντιπροσωπευτικών του είδους των Νεάντερταλ. 
Ο άνθρωπος είναι το μόνο σωζόμενο υποείδος του Homo sapiens,  ο Homo sapiens sapiens. Το δεύτερο υποείδος του Homo sapiens είναι ο Homo sapiens idaltu που έχει εξαφανιστεί. Ο Homo sapiens αποτελεί το μόνο επιζών μέλος του γένους Homo των Ανθρωποειδών, δηλαδή της υπεροικογένειας των μεγάλων πιθήκων.



Όπως δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κυρία Χαρβάτη, «τα αποτελέσματα της έρευνάς μας δείχνουν την σημαντικότητα του ελλαδικού χώρου για την ανθρώπινη εξέλιξη. 
Έχουμε τον αρχαιότερο σύγχρονο άνθρωπο εκτός Αφρικής, που μεταφέρει την άφιξη του Homo Sapiens στην Ευρώπη περισσότερο από 150 χιλιάδες χρόνια νωρίτερα απ’ ό,τι νομίζαμε μέχρι τώρα. Η δουλειά αυτή είναι αποτέλεσμα 25 χρόνων έρευνάς μου στην Αφρική, στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στην Ελλάδα. Ως Ελληνίδα, εύχομαι η έρευνα στην Ελλάδα να συνεχιστεί, καθώς πιστεύω ότι η χώρα μας έχει ακόμα πολλά να δώσει στο χώρο της παλαιοανθρωπολογίας».


Η ερευνητική ομάδα, η οποία έκανε, μεταξύ άλλων, εικονική ανακατασκευή των κατεστραμμένων τμημάτων των κρανίων, διεξήγαγε συγκρίσεις με άλλα ανθρώπινα απολιθώματα και χρησιμοποίησε μία υψηλής ακριβείας ραδιομετρική μέθοδο χρονολόγησης, προκειμένου να καθορίσει την ηλικία των δύο κρανίων. Το «Απήδημα 2», που βρίσκεται σε καλύτερη κατάσταση, εμφανίζει τα χαρακτηριστικά Νεάντερταλ, ενώ το «Απήδημα 1» δεν έχει καθόλου νεαντερτάλια γνωρίσματα, αλλά συνδυάζει σύγχρονα και πρωτόγονα χαρακτηριστικά, τα οποία -κατά τους επιστήμονες- το κατατάσσουν στην οικογένεια του Homo sapiens.
Οι ερευνητές εκτιμούν ότι στο σπήλαιο Απήδημα έζησαν δύο ομάδες, ένας πρώιμος πληθυσμός Homo sapiens, που στη συνέχεια αντικαταστάθηκε από ένα πληθυσμό Νεάντερταλ, οι οποίοι προϋπήρχαν στην ευρύτερη περιοχή της νότιας Ελλάδας. Με τη σειρά τους, οι Νεάντερταλ αντικαταστάθηκαν από προγόνους του σύγχρονου ανθρώπου της Ανώτερης Παλαιολιθικής περιόδου, η πιο πρώιμη παρουσία των οποίων στην περιοχή χρονολογείται πριν περίπου 40.000 χρόνια.







Ο όρος αρχαϊκοί άνθρωποι αναφέρεται γενικά στις διάφορες ποικιλίες του γένους Homo που έζησαν τα τελευταία 500.000 χρόνια, σε αντίθεση με τον όρο ανατομικά σύγχρονοι άνθρωποι που αναφέρεται αποκλειστικά στο είδος Homo sapiens. Χρησιμοποιείται κυρίως για να περιγράψει τον Homo heidelbergensis, τον Homo rhodesiensis, τον Homo neanderthalensis και περιστασιακά τον Homo antecessor.[1]
Οι σύγχρονοι άνθρωποι πιστεύεται πως εξελίχθηκαν από του αρχαϊκούς Homo sapiens, οι οποίοι εξελίχτηκαν με τη σειρά τους από τον Homo erectus. Οι διάφορες ομάδες των αρχαϊκών Homo sapiens μοιράζονται το τριωνυμικό όνομα "Homo sapiens" γιατί το μέγεθος του εγκεφάλου τους δεν διαφέρει σημαντικά με αυτό των σύγχρονων ανθρώπων. Συγκεκριμένα, οι αρχαϊκοί Homo sapiens είχαν εγκέφαλο μεταξύ 1200 και 1400 κυβικών εκατοστών, μέγεθος παρόμοιο με αυτό του ανθρώπινου εγκεφάλου. Διαφέρουν από τους ανατομικούς σύγχρονους ανθρώπους επειδή έχουν χοντρό κρανίο, προεξέχων οστό γύρω από τα φρύδια, καθώς και λόγω της έλλειψης προεξέχοντος σαγονιού.[1][2]

Οι ανατομικά σύγχρονοι άνθρωποι εμφανίστηκαν περίπου 200.000 χρόνια πριν και μέσα σε διάστημα 70.000 χρόνων αντικατέστησαν τις "αρχαϊκές" ομάδες. Παρόλα αυτά πιστεύεται πως μερικοί μη-σύγχρονοι πληθυσμοί του γένους Homo εξακολουθούσαν να ζουν στη γη μέχρι τουλάχιστον 30.000 χρόνια πριν. 


ΠΗΓΗ :1-Dawkins (2005). «Archaic homo sapiens». The Ancestors Tale. Boston: Mariner. 2-Companion encyclopedia of archaeology







Το μερικό κρανίο Απήδημα 1 (δεξιά) και η ανάπλασή του από την οπίσθια πλευρά (μέση) και από το πλάι (αριστερά)






Οι θέσεις που βρέθηκαν τα υπολείμματα των κρανίων στο σπήλαιο 








Πολλές «έξοδοι» και η σημασία της Ελλάδας


Η ανακάλυψη για την παλαιότητα του κρανίου «Απήδημα 1» και η εκτίμηση ότι ανήκει στον Homo sapiens, ενισχύει την άποψη ότι οι πρόγονοι των σημερινών ανθρώπων εξαπλώθηκαν από την Αφρική προς την Ευρώπη και την Ασία νωρίτερα από ό,τι συνήθως πιστεύεται. Η Νοτιοανατολική Ευρώπη γενικότερα και ειδικότερα η περιοχή της σημερινής Ελλάδας αποτέλεσε σημαντικό διάδρομο για την εξάπλωση των πρώτων αυτών «μεταναστών» από την Αφρική. Η νέα μελέτη, σύμφωνα με τους ερευνητές, ενισχύει επίσης τη θεωρία ότι δεν υπήρξε μόνο μία «έξοδος» από την μαύρη ήπειρο, αλλά πολλές.
«Το Απήδημα 2 είναι περίπου 170.000 ετών. Θα λέγαμε ότι ήταν ένας Νεάντερταλ», σύμφωνα με την Κατερίνα Χαρβάτη. «Προς μεγάλη μας έκπληξη, το Απήδημα 1 είναι ακόμα παλαιότερο, ηλικίας περίπου 210.000 ετών, αλλά δεν έχει κανένα χαρακτηριστικό Νεάντερταλ». Αντιθέτως, η μελέτη ανέδειξε μια μίξη σύγχρονων ανθρώπινων και αρχαϊκών χαρακτηριστικών, παραπέμποντας σε έναν πρώιμο Homo sapiens.
«Τα ευρήματά μας υποδηλώνουν ότι τουλάχιστον δύο ομάδες ανθρώπων ζούσαν στην περιοχή της Νοτίου Ελλάδας κατά την Μέση Πλειστόκαινο εποχή: ένας πρώιμος πληθυσμός Homo sapiens και, αργότερα, μία ομάδα Νεάντερταλ» εξήγησε η κυρία Χαρβάτη. 

Αυτό στηρίζει την υπόθεση ότι οι πρώιμοι σύγχρονοι άνθρωποι πραγματοποίησαν πολλές φορές εξορμήσεις πέραν της Αφρικής, στην οποία και πρωτοεμφανίστηκαν.
«Το κρανίο Απήδημα 1», όπως ανέφερε, «δείχνει ότι μια πρώτη διασπορά συνέβη νωρίτερα απ’ ό,τι πιστεύαμε, καθώς και ότι εξαπλώθηκε πολύ περισσότερο γεωγραφικά, έως και στο εσωτερικό της Ευρώπης. Εικάζουμε ότι, όπως και στην Εγγύς Ανατολή, ο πρώιμος σύγχρονος ανθρώπινος πληθυσμός, που αντιπροσωπεύεται από το Απήδημα 1, πιθανώς αντικαταστάθηκε από τους Νεάντερταλ, η παρουσία των οποίων στη Νότια Ελλάδα είναι σαφώς τεκμηριωμένη, λαμβάνοντας υπόψιν και το κρανίο Απήδημα 2 από την ίδια τοποθεσία», πρόσθεσε.
Ωστόσο, και οι Νεάντερταλ με τη σειρά τους αντικαταστάθηκαν από τους σύγχρονους ανθρώπους. Κατά την Ανώτερη Παλαιολιθική περίοδο, περίπου 40.000 χρόνια πριν, οι νεοαφιχθέντες σύγχρονοι άνθρωποι εγκαταστάθηκαν στην περιοχή, όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Η παρουσία τους επιβεβαιώνεται από την ανασκαφή λεπτοδουλεμένων λίθινων εργαλείων και άλλων ευρημάτων. Από την άλλη, οι Νεάντερταλ εξαφανίστηκαν περίπου την ίδια περίοδο. 
«Αυτή η ανακάλυψη υπογραμμίζει τη σημασία της Νοτιοανατολικής Ευρώπης στην εξέλιξη του ανθρώπου», τόνισε η κα Χαρβάτη.
Από ελληνικής πλευράς στη μελέτη συμμετείχαν επίσης ο καθηγητής Βασίλης Γοργούλης (διευθυντής του Τμήματος Ιστολογίας – Εμβρυολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών), η καθηγήτρια Μυρσίνη Κουλούκουσα (διευθύντρια του Ανθρωπολογικού Μουσείου της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ), ο Φώτης Καρακωστής (Πανεπιστήμιο Τίμπινγκεν), ο Παναγιώτης Καρκάνας (Αμερικανική Σχολή Κλασσικών Σπουδών Αθηνών), η καθηγήτρια ακτινολογίας Λία Μουλοπούλου (Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ) και ο επίκουρος καθηγητής ακτινολογίας Βασίλης Κουτουλίδης (Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ). Μεταξύ των ξένων επιστημόνων είναι ο κορυφαίος διεθνώς παλαιοντολόγος Κρις Στρίνγκερ του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου.
Οι επιστήμονες επεσήμαναν τις λιγοστές γνώσεις που ακόμη υπάρχουν για τα ανθρώπινα απολιθώματα στη νοτιοανατολική Ευρώπη και τη σημασία της Ελλάδας για την κατανόηση της ανθρώπινης εξέλιξης και των πρώτων μεταναστευτικών κινήσεων. Έτσι, σχεδιάζουν περαιτέρω μελέτες του ανευρεθέντος υλικού στο σπήλαιο Απήδημα, το οποίο ήδη εθεωρείτο σημαντικό στην εξέλιξη του ανθρώπινου είδους και απέκτησε επιπρόσθετη αξία υπό το φως των νέων ανακαλύψεων.
Το σπήλαιο Απήδημα ανεσκάφη στις δεκαετίες του 1970-80 από ερευνητές του Μουσείου Ανθρωπολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, αποφέροντας σημαντικά ευρήματα που φιλοξενούνται στο Μουσείο, το οποίο ιδρύθηκε το 1886 και είναι ένα από τα παλαιότερα του είδους του στην Ευρώπη. 
Η νέα έρευνα πραγματοποιήθηκε με χρηματοδότηση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας στην K. Χαρβάτη, καθώς και του Γερμανικού Ερευνητικού Ιδρύματος (DFG).
Σχεδόν παράλληλα, δημοσιεύθηκε μια άλλη επιστημονική μελέτη από ερευνητές του Εθνικού Κέντρου Ερευνών της Γαλλίας (CNRS), που εξέτασαν και αυτοί τα δύο κρανία από το σπήλαιο Απήδημα, καταλήγοντας σε ένα διαφορετικό συμπέρασμα, ότι αυτά αντιπροσωπεύουν μια μεταβατική φάση ανάμεσα στον Ευρωπαίο «Όρθιο άνθρωπο» (Homo erectus) και στους Νεάντερταλ, κάτι με το οποίο όμως δεν συμφωνεί η ερευνητική ομάδα υπό την Κ. Χαρβάτη.



Σύνδεσμος για την επιστημονική δημοσίευση:




Apidima Cave fossils provide earliest evidence of Homo sapiens in Eurasia




Abstract

Two fossilized human crania (Apidima 1 and Apidima 2) from Apidima Cave, southern Greece, were discovered in the late 1970s but have remained enigmatic owing to their incomplete nature, taphonomic distortion and lack of archaeological context and chronology. Here we virtually reconstruct both crania, provide detailed comparative descriptions and analyses, and date them using U-series radiometric methods. Apidima 2 dates to more than 170 thousand years ago and has a Neanderthal-like morphological pattern. By contrast, Apidima 1 dates to more than 210 thousand years ago and presents a mixture of modern human and primitive features. These results suggest that two late Middle Pleistocene human groups were present at this site—an early Homo sapiens population, followed by a Neanderthal population. Our findings support multiple dispersals of early modern humans out of Africa, and highlight the complex demographic processes that characterized Pleistocene human evolution and modern human presence in southeast Europe.




ΣΗΜΕΙΩΣΗ  Ζ.Π.





Η Κατερίνα Χαρβάτη είναι παλαιοανθρωπολόγος, με ειδίκευση στην εξέλιξη του Νεάντερταλ και της προέλευσης του σύγχρονου ανθρώπου. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, στο City University της Νέας Υόρκης και στο Αμερικανικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας. Πριν μεταβεί στο Ινστιτούτο Εξελικτικής Ανθρωπολογίας Μαξ Πλανκ (2004), εργαζόταν ως βοηθός καθηγήτρια στο Τμήμα Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης. Επίσης, είναι επίκουρη καθηγήτρια της Ανθρωπολογίας στο Κέντρο Μεταπτυχιακών Σπουδών του City University της Νέας Υόρκης.
Στις ερευνητικές μελέτες της περιλαμβάνεται η εξελικτική θεωρία, η σχέση μεταξύ της μορφολογικής ποικιλότητας και των περιβαλλοντικών παραγόντων και της εξέλιξης των πρωτευόντων οργανισμών με την ανθρώπινη βιολογική ιστορία. 
Σήμερα, διεξάγει έρευνα πεδίου στην Αφρική και την Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας.

Η Κατερίνα Χαρβάτη γεννήθηκε στην Αθήνα το 1970 από γονείς με καταγωγή την Ήπειρο. 
Το 1988 πέρασε στην Νομική Αθηνών, γρήγορα όμως αντιλήφθηκε ότι δεν είναι αυτό που ήθελε να κάνει. Τελικά, αποφασίζει να φύγει για τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου παίρνει το πρώτο της πτυχίο στην Βιολογική Ανθρωπολογία από το Πανεπιστήμιο Κολούμπια. 



Συνέχισε το διδακτορικό της στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Νέας Υόρκης και στο City University of New York. Για μια τριετία (2001-2004) είναι επίκουρη καθηγήτρια στο New York University, αφού πρώτα διατελεί λέκτορας στα Hunter και Lehman Colleges.
Διατέλεσε μόνιμη ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Max Planck της Λειψίας έως τον Οκτώβριο του 2009, οπότε ανέλαβε την έδρα Βιοαρχαιολογίας στο πανεπιστήμιο του Τίμπιγκεν.
Η ερευνητική μέθοδος της Τρισδιάστατης Μορφομετρίας που ανέπτυξε της χάρισε το βραβείο «Fellow», της Αμερικανικής Ένωσης για την Πρόοδο της Επιστήμης. Η Κατερίνα Χαρβάτη κατέχει την έδρα Βιοαρχαιολογίας στο πανεπιστήμιο του Tuebingen της Γερμανίας, ενώ η τελευταία της ανακάλυψη γίνεται τον Απρίλιο του 2013, όταν και εντοπίζει με την ομάδα της οστά και εργαλεία από Νεάντερταλ στο σπήλαιο Καλαμάκια, στη δυτική ακτή της Μάνης.
   ΖΗΝΩΝ  ΠΑΠΑΖΑΧΟΣ


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...
Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...