Η ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΤΩΝ ΜΑΚΚΑΒΑΙΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΒΡΑΪΚΗ ΣΚΟΠΙΑ. ΑΡΘΡΟ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ ΧΑΑΡΕΤΖ.
Η Παλαιστίνη κατά την εποχή των Μακκαβαίων
Από τη Βικιπαίδεια
Οι Μακκαβαίοι ήταν μια ιουδαϊκή παράταξη (2ος αι. π.Χ.). Ο πρώτος αρχηγός των Μακκαβαίων, ο Ματταθίας, είχε επαναστατήσει κατά των Σελευκιδών της Συρίας και συγκεκριμένα κατά του Αντίοχου Δ' Επιφανούς (167 π.Χ.).
Μετά το θάνατο του Ματταθία, τον αγώνα ανάλαβε ο γιος του, Ιούδας Μακκαβαίος, από τον οποίο πήρε και το όνομά του το κίνημα αυτό, που κατάφερε να καταλάβει την Ιερουσαλήμ και να αποκαταστήσει την μονοθεϊστική λατρεία (χειμώνας 164/3 π.Χ.) .
Οι αγώνες των Μακκαβαίων έφεραν στην εξουσία μια νέα δυναστεία, την Ασμοναϊκή η οποία δημιούργησε με την πάροδο των ετών ένα εκτεταμένο βασίλειο το οποίο κυριάρχησε στην περιοχή έως την κατάλυση του από τους Ρωμαίους (63 π.Χ.). Ο τελευταίος Ασμοναίος βασιλιάς εκθρονίστηκε και έχασε την ζωή του το 37 π.Χ. και η δυναστεία του αντικαταστάθηκε από την Ηρωδιανή.
Η Ιουδαία μεταξύ Πτολεμαίων και Σελευκιδών
Ύστερα από την διάσπαση του κράτους του Μεγάλου Αλεξάνδρου η Ιουδαία περιήλθε σταδιακά κατά την διάρκεια του 3ου π.Χ. αιώνα υπό την κυριαρχία της δυναστείας των Πτολεμαίων. Η κυριαρχία των Πτολεμαίων διατηρήθηκε αμείωτη έως την εποχή της εξασθένισης του βασιλείου τους κατά το τέλος του ίδιου αιώνα. Η ανατροπή που έφερε στο πολιτικό σύστημα ισχύος των ελληνιστικών βασιλείων η δραστηριότητα του Σελευκίδη βασιλιά Αντίοχου Γ' και του Αντιγονίδη βασιλιά Φίλιππου Ε', έφεραν την Ιουδαία (μαζί με την υπόλοιπη Συρία) υπο την κυριαρχία των Σελευκιδών (198 π.Χ.).
Προς την επανάσταση των Μακκαβαίων
Η άνοδος του Αντίοχου Γ' έφερε σε σύγκρουση το βασίλειο του με την νέα υπερδύναμη της Μεσογείου την Ρώμη που κυριαρχούσε στον ελλαδικό χώρο ύστερα από την μάχη των Κυνός Κεφαλών (197 π.Χ.). Ο πόλεμος με τους Ρωμαίους υπήρξε καταστροφικός για το βασίλειο των Σελευκιδών τόσο εδαφικά οσο και οικονομικά, εδαφικά έχασε όσα εδάφη κατείχε δυτικά του όρους Ταύρος, οικονομικά υποχρεώθηκε να καταβάλλει μια υπέρογκη πολεμική αποζημίωση.
Οι καταθλιπτικές οικονομικές συνθήκες που κυριάρχησαν στο σελευκιδικό βασίλειο κατά την εποχή των διαδόχων του Αντίοχου Γ' , Σέλευκου Δ' και Αντίοχου Δ', η διάσπαση της ιουδαϊκής κοινωνίας σε παρατάξεις (νεωτεριστές και παραδοσιακοί) που δημιουργήθηκε με την επιβολή της πολιτικής των νέων επικυρίαρχων στην περιοχή και η ρωμαϊκή καχυποψία που οδήγησε στην ταπείνωση τον Αντιοχο Δ' στην Αλεξάνδρεια (Ελεύσινα προάστιο Αλεξάνδρειας, αρχές Ιουλίου του 168 π.Χ.) έφεραν το ξέσπασμα της σύγκρουσης που ξεκίνησε το 168 π.Χ. με την επιδρομή του πρώην αρχιερέα Ιάσωνα και των οπαδών του στην Ιερουσαλήμ, συνεχίστηκε με την είσοδο του Αντίοχου Δ' στην πόλη τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους που συνοδεύτηκε από διωγμούς, βιαιότητες και σύληση του Ναού και ολοκληρώθηκε με την επανάσταση του ιερέα Ματταθία και των οπαδών του που εκδηλώθηκε όταν ο Σελευκίδης βασιλιάς, τον χειμώνα του 167 π.Χ. έθεσε την ιουδαϊκή θρησκεία εκτός νόμου.
Ο διάδοχος του Ματταθία Ιούδας ακολουθώντας μια τακτική αιφνιδιαστικών επιθέσεων (σε αρκετές περιπτώσεις νυκτερινών) κατόρθωσε να νικήσει αρκετές φορές τις σελευκιδικές στρατιωτικές δυνάμεις που κινήθηκαν εναντίον του και να καταλάβει λίγο μετά τον θάνατο του Αντίοχου Δ' στις ανατολικές επαρχίες του σελευκιδικού κράτους την Ιερουσαλήμ (εκτός του οχυρού της Άκρας). Ο εξαγνισμός του Ναού που ακολούθησε συνοδεύτηκε από την καθιέρωση μιας νέας γιορτής (γιορτή των Εγκαινίων). Η γιορτή αυτή έγινε ιδιαίτερα αγαπητή με το πέρασμα του χρόνου καθώς επισημαίνει την αξία του αγώνα για τη διατήρηση της πίστης και των παραδόσεων ενάντια σε δυνάστες και είναι γνωστή ως η εορτή του Χανουκά.
Ο επίτροπος του ανήλικου γιου του Αντίοχου Δ΄ Λυσίας ύστερα από μια αποτυχημένη προσπάθεια να επιβληθεί και καθώς ο ίδιος αντιμετώπιζε εσωτερικά προβλήματα, αποκατέστησε την ιουδαϊκή θρησκεία και διόρισε ένα νέο αρχιερέα από την παράταξη των ελληνιζόντων Ιουδαίων. Οι ενέργειες αυτές αποκατέστησαν την ειρήνη μεταξύ των δυο παρατάξεων αλλά μόνο προσωρινά. Η αναζωπύρωση της εμφύλιας διαμάχης οδήγησε σε νέα επέμβαση των Σελευκιδών.
Ο νέος και δραστήριος Σελευκίδης βασιλιάς Δημήτριος κατάφερε τελικά να επιβληθεί ύστερα από τον θάνατο του Ιούδα σε μάχη (160 π.Χ.).
Οι διάδοχοι του Ιούδα και των Μακκαβαίων
Ύστερα από τον θάνατο του Ιούδα την ηγεσία της παράταξης των Μακκαβαίων ανέλαβε ο αδελφός του Ιωνάθαν. Η παρακμή του Σελευκιδικού βασιλείου, οι συνεχείς δυναστικές έριδες και οι εμφύλιοι πόλεμοι, η ρωμαϊκή παρουσία και οι συνεχείς εδαφικές απώλειες δεν επέτρεψαν στους βασιλείς της δυναστείας να εκμεταλλευτούν τα αποτελέσματα της νίκης τους. Σε αυτό συνέβαλε και η δραστηριότητα του Ιωνάθαν, ο οποίος διέθετε διπλωματικές ικανότητες και κατάφερε να αναμιχθεί με επιτυχία τόσο ο ίδιος οσο και ο αδελφός του Σίμων στα εσωτερικά του σελευκιδικού κράτους .
Ο Ιωνάθαν δολοφονήθηκε άδοξα από τον στρατηγό και μελλοντικό βασιλιά Διόδοτο. Ο αδελφός του Σίμων αποδείχθηκε άξιος διάδοχος του καθώς πέτυχε την απομάκρυνση της σελευκιδικής φρουράς από το οχυρό της Άκρας στην Ιερουσαλήμ.Έτσι η ιουδαϊκή ανεξαρτησία γίνονταν πλέον πραγματικότητα(143/2 π.Χ.). Επιπλέον μερικά χρόνια αργότερα εκλέχθηκε επίσημα αρχιερέας από μια συνέλευση του ιουδαϊκού λαού (140 π.Χ.). Ο Σίμων ο οποίος αναμείχθηκε και αυτός στα εσωτερικά των Σελευκιδών βρήκε άδοξο τέλος όταν το 134 π.Χ. δολοφονήθηκε με δόλο από έναν διεκδικητή της εξουσίας του με την παρότρυνση ίσως του Σελευκίδη βασιλιά Αντίοχου Ζ'. Ο γιος του όμως Ιωάννης Υρκανός κατάφερε να διατηρήσει την εξουσία και να επεκτείνει τα όρια του κράτους του.
Το ίδιο κατάφεραν και οι διάδοχοι του Αριστόβουλος και Αλέξανδρος Ιανναίος οι οποίοι έλαβαν και το βασιλικό αξίωμα. Η βασίλισσα Σαλώμη Αλεξάνδρα που τους διαδέχθηκε κατάφερε να διατηρήσει την σταθερότητα στο βασίλειο. Η διένεξη όμως των γιων της Αριστόβουλου και Υρκανού και η άφιξη των Ρωμαίων στην γειτονική Συρία θα οδηγήσουν στην κατάλυση του βασιλείου από τον Γνάιο Πομπήιο (63 π.Χ.). Ο τελευταίος Ασμοναίος βασιλιάς Αντίγονος Ματταθίας που διέθετε την υποστήριξη των Πάρθων δεν θα καταφέρει να επιβληθεί του αντιπάλου του Ηρώδη που διέθετε την υποστήριξη των Ρωμαίων και το 37 π.Χ. θα χάσει τη βασιλεία και τη ζωή του.
Νόμισμα του Αντίοχου ΙV Επιφανούς . Η ανάποδη όψη δείχνει τον θεό Απόλλωνα καθισμένο σε ομφαλό.
Αναγράφεται "ΑΝΤΙΟΧΟΥ ΘΕΟΥ ΕΠΙΦΑΝΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΟΥ"
Το βασίλειο των Σελευκιδών την εποχή του Αντίοχου ΙV Επιφανούς
Επανάσταση των Μακκαβαίων
Από τη Βικιπαίδεια
Η Επανάσταση των Μακκαβαίων έδωσε τέλος στην διαδικασία πλήρους εξελληνισμού των ιουδαϊκών κοινοτήτων της Παλαιστίνης που προωθούσαν οι Σελευκίδες βασιλείς.
Η ιουδαϊκή θρησκεία δεν θα γίνονταν μια ακόμη ελληνιστική λατρεία η επαφή όμως των Ιουδαίων με το ελληνικό στοιχείο οδήγησε σε επανεκτίμηση πολλών ζητημάτων του ιουδαϊσμού. Η ποικιλία των απαντήσεων που δόθηκαν σε αυτά τα ζητήματα οδήγησε στην διάσπαση της ιουδαϊκής κοινωνίας σε διάφορες ομάδες και φατρίες καθεμία από τις οποίες επιδίωκε να κυριαρχήσει στην πολιτική και θρησκευτική ζωή της πατρίδας τους.
Η σελευκιδική κυριαρχία στην Ιουδαία
Λίγα χρόνια μετά την άνοδο του Σέλευκου Δ' στον θρόνο ένας νέος αρχιερέας διαδέχθηκε τον Σίμωνα Β' στο αξίωμα του, ο γιος του Ονίας Γ' (185 π.Χ.). Εκείνη την εποχή δημιουργήθηκαν στην Ιουδαία δυο παρατάξεις.Η μία συμπαθούσε το νέο καθεστώς των Σελευκιδών που είχε επιβληθεί ύστερα από το 198 π.Χ. ενώ η άλλη παρέμεινε πιστή στο προηγούμενο καθεστώς των Πτολεμαίων. Ταυτόχρονα δημιουργήθηκε και ένα χάσμα μεταξύ των Ιουδαίων. Άλλοι γοητεύτηκαν από τον ελληνικό τρόπο ζωής και τον υιοθέτησαν, ενώ άλλοι έμειναν πιστοί στα πάτρια. Ωστόσο δεν μπορούμε να συνδυάσουμε κάποια συγκεκριμένη παράταξη με συγκεκριμένο ιδεολογικό ρεύμα (π.χ. νεωτεριστές με σελευκιδικούς και παραδοσιακούς με πτολεμαϊστές).
Οι δυο παρατάξεις ήταν από την μια πλευρά οι απόγονοι ενός ευρηματικού και πολυμήχανου Ιουδαίου του Ιώσηπου γιου του Τωβία, οι Τωβιάδες, ισχυρός οίκος της Πέραν του Ιορδάνη ποταμού περιοχής που ήταν νεωτερίζοντες και από την άλλη πλευρά οι Ασιδαίοι που ήταν πιστοί στα πάτρια. Οι Τωβιάδες ήταν βέβαια από παλιά πιστοί των Πτολεμαίων, προσαρμόστηκαν όμως στην νέα κατάσταση.
Ένας από τους Τωβιάδες όμως ο Υρκανός που ήταν ο νεότερος γιος του Ιωσήπου ήρθε σε ρήξη με τους συγγενείς του γιατί παρέμεινε πιστός στους Πτολεμαίους. Ο Υρκανός αποσύρθηκε στην έρημο που βρίσκονταν πέρα από τον Ιορδάνη. Μεταξύ των λίγων φίλων του που βρίσκονταν στην Ιερουσαλήμ ήταν και ο αρχιερέας Ονίας Γ'. Αυτός συγκρούστηκε με τον ανώτατο υπάλληλο του Ναού (προστάτη) Σίμωνα που τον υποστήριζε ο στρατηγός της Κοίλης Συρίας Απολλώνιος. Την διευθέτηση της διαφοράς ο βασιλιάς Σέλευκος Δ' την ανέθεσε στον κορυφαίο του αξιωματούχο Ηλιόδωρο καθώς σε αυτή είχαν υπεισέλθει οικονομικά συμφέροντα τα οποία δεν ήταν καθόλου αμελητέα. Ο Ηλιόδωρος πήγε στην Ιερουσαλήμ αλλά παρά τις προσπάθειες του απέτυχε να βρει λύση. Απέτυχε επίσης και η προσπάθεια του Σέλευκου να ιδιοποιηθεί τους θησαυρούς του Ναού.
Ύστερα από την δολοφονία του Σέλευκου και την άνοδο στον σελευκιδικό θρόνο του Αντίοχου Δ' Επιφανούς (175 π.Χ.) η κρίση εντάθηκε και εξαπλώθηκε στους κόλπους της ίδιας της αρχιερατικής οικογένειας. Ο Ιησούς αδελφός του Ονία Γ' που είχε πάρει το όνομα Ιάσων τον παραμέρισε προσφέροντας στον Αντίοχο Επιφανή ένα χρηματικό ποσό και έγινε εκείνος αρχιερέας. Επιπλέον εισήγαγε ελληνικούς θεσμούς στην Ιερουσαλήμ (καθεστώς ελληνικής πόλεως, γυμνάσιο) και μετονόμασε την πόλη σε Αντιόχεια (175/4 π.Χ.) . Οι Ασιδαίοι εξεγέρθηκαν. Παρά το πλήθος των οπαδών τους όμως δεν μπόρεσαν τελικά να εμποδίσουν την διάδοση των ελληνικών ιδεών. Ούτε όμως και ο Υρκανός μπόρεσε να επέμβει. Όταν ο Αντίοχος κινήθηκε εναντίον του προτίμησε να αυτοκτονήσει.
Πιθανές τοποθεσίες του χωριού Μωδείν στην Ιουδαία.
Ο Ιάσων το (172/1 π.Χ.) αντικαταστάθηκε στο αρχιερατικό αξίωμα από τον Μενέλαο, αδελφό του Σίμωνα ο οποίος υποσχέθηκε στον Αντίοχο Επιφανή να του καταβάλλει ετήσιο φόρο υποτελείας 300 ταλάντων που όμως δεν μπορούσε να πληρώσει. Επιπλέον οι προκάτοχοι του Ονίας και Ιάσων καραδοκούσαν για να τον ανατρέψουν. Ο Μενέλαος κατάφερε να απαλλαγεί από τον Ονία, όταν δωροδοκώντας μέλη της σελευκιδικής αυλής κατάφερε να τον δολοφονήσει στην Αντιόχεια της Συρίας όπου ο τελευταίος διέμενε (170 π.Χ.). Ο Αντίοχος βρίσκονταν στην Κιλικία εκείνη την εποχή προκειμένου να καταστείλει μια εξέγερση.
Η τυραννική διακυβέρνηση του Μενέλαου και η κατασπατάληση των θησαυρών του Ναού προκάλεσαν νέα εξέγερση των Ασιδαίων και βίαια διαβήματα προς τον Αντίοχο. Ο πανούργος αρχιερέας όμως κατόρθωσε να πάλι διατηρήσει την αρχή του. Το καλοκαίρι του 169 π.Χ. ο Σελευκίδης βασιλιάς μπήκε στην Ιερουσαλήμ . Αφού σκότωσε κάποιους από τους αντιφρονούντες και πήρε χρηματικά ποσά ως λεία επέστρεψε στην Αντιόχεια.
Λίγο αργότερα ο Ιάσων ο μόνος από τους αντιπάλους του Μενέλαου που είχε απομείνει ζωντανός, εκμεταλλευόμενος τις φήμες για τον θάνατο του Αντίοχου, ύστερα από την ταπείνωση του από τον Ρωμαίο πρέσβη Γάιο Ποπίλιο Λάινα στην Αλεξάνδρεια, (Στ' Συριακός πόλεμος) επιτέθηκε με μικρή δύναμη στην Ιερουσαλήμ. Ο Μενέλαος όμως και οι οπαδοί του μαζί με την σελευκιδική φρουρά της πόλης τον απώθησαν.
Ο Αντίοχος επιστρέφοντας τον Δεκέμβριο του 168 π.Χ. από την Αίγυπτο έμαθε τα γεγονότα και μπήκε με τον στρατό του στην Ιερουσαλήμ. Ακολούθησαν σφαγές, γενικός διωγμός των Ασιδαίων που απλώθηκε σε όλη την χώρα, σύληση του Ναού από τον οποίο αποσπάστηκε λεία που υπερέβαινε τα 1.800 τάλαντα και εγκαθίδρυση πολυθεϊστικής θρησκείας στο ιερό. Οι ελληνίζοντες Ιουδαίοι μαζί με σελευκιδική φρουρά εγκαταστάθηκαν στο φρούριο της Ιερουσαλήμ που έκτισε ο Αντίοχος και ονομάστηκε Άκρα. Τέλος τον χειμώνα του 167 π.Χ. η ιουδαϊκή θρησκεία τέθηκε εκτός νόμου.
Οι Σαμαρείτες διαχωρίσαν έντεχνα την θέση του ονομάζοντας τον Ναό που είχαν στο Γαριζείν (Γεριζίμ), ναό του Διός.
Η επανάσταση των Μακκαβαίων. Ιούδας ο Μακκαβαίος
Μακκαβαίοι.
Εικόνα από το Die Schedelsche Weltchronik ή Nuremberg Chronicle1493.
Όλα αυτά προκάλεσαν επανάσταση που ξεκίνησε από την ύπαιθρο με επικεφαλής τον Ματταθία τον Ασμοναίο γιο του Ιωάννη και εγγονό του Συμεών του Ασμοναίου από την ιερατική πατριά του Ιωάβου (Ιωαρίβ) από την Ιερουσαλήμ. Ο Ματταθίας ήταν ιερέας σε ένα χωριό που ονομάζονταν Μωδείν. Οι επαναστάτες είχαν αρκετές επιτυχίες. Ένα χρόνο αργότερα το (166/5 π.Χ.) ο Ματαθίας αρρώστησε και πέθανε.
Τον διαδέχθηκαν στο έργο του οι πέντε γιοι του Ιωάννης, Σίμων, Ιούδας, Ελεάζαρος και Ιωνάθαν. Την ηγεσία της επανάστασης ανέλαβε ο Ιούδας ο επονομαζόμενος Μακκαβαίος (που σημάνει Σφυροκόπος και κατά πάσα πιθανότητα προέρχεται είτε από την αραμαϊκή λέξη μακκαβίπα(=σφύρα) ή από την ιουδαϊκή μακκαμπή(=αυτός που σφυροκοπεί). Οι οπαδοί του ονομάστηκαν Μακκαβαίοι. Ο Ιούδας κατάφερε να νικήσει αρκετές φορές τα σελευκιδικά στρατεύματα (Σαμάρεια, Βαιθωρών,Εμμαούς,Βεθσούρα) και το χειμώνα του (164/3 π.Χ.) λίγο μετά τον θάνατο του Αντίοχου Επιφανή μπήκε στην Ιερουσαλήμ κατέλαβε την άνω πόλη και περιόρισε την σελευκιδική φρουρά στην κάτω πόλη στο οχυρό της Άκρας. Ο Ιούδας αποκατέστησε την παραδοσιακή θρησκεία και έκανε τους απαραίτητους εξαγνισμούς στο ιερό. Ως ανάμνηση των εξαγνισμών αυτών καθιερώθηκε από τότε η γιορτή των Εγκαινίων (Χαννούκα).
Έπειτα συνέχισε τις επιχειρήσεις εναντίον των Ιδουμαίων και των Αμμανιτών που πραγματοποιούσαν επιδρομές εναντίον της Ιουδαίας(163 π.Χ.). Ο επίτροπος του ανήλικου, νέου βασιλιά Αντίοχου Ε' Ευπατόρος Λυσίας πραγματοποίησε άλλη μια εκστρατεία εναντίον των επαναστατών (Βεθζαχαρία) που δεν είχε κανένα πρακτικό αποτέλεσμα. Όταν επέστρεψε στην Αντιόχεια, ο Λυσίας αποκατέστησε με βασιλικό διάταγμα την ιουδαϊκή θρησκεία και τον Μωσαϊκό νόμο. Επίσης διορίστηκε στην θέση του αρχιερέα ο Άλκιμος. Ο προκάτοχος του Μενέλαος εκτελέστηκε και η σελευκιδική φρουρά παρέμεινε στην Άκρα. Ο Ιούδας αποσύρθηκε με τους οπαδούς του στην ύπαιθρο ειρηνικά, σύντομα όμως άρχισε τις επιδρομές (162 π.Χ.). Αξίζει πάντως να αναφερθεί ότι οι γείτονες των Σελευκιδών Πτολεμαίοι ακολουθούσαν θερμή φιλοϊουδαϊκή πολιτική, μάλιστα ο απόγονος του Ονία Γ', ο Ονίας Δ' έκτισε με την έγκριση των πτολεμαϊκών αρχών, ναό παρόμοιο με αυτόν των Ιεροσολύμων στην Λεοντόπολι της Αιγύπτου.
Το 162 π.Χ. ο Αντίοχος Ε' δολοφονήθηκε από τον θείο του Δημήτριο Α' ο οποίος ανήλθε στον θρόνο.
Οι ελληνίζοντες Ιουδαίοι υπό τον Άλκιμο ζήτησαν την βοήθεια του Δημητρίου εναντίον των Μακκαβαίων. Ο Δημήτριος έστειλε τον συνεργάτη του Βακχίδη διοικητή της Μεσοποταμίας στην Ιουδαία για να επιβάλλει την ειρήνη. Εκείνος κάλεσε τον Ιούδα για να διαπραγματευτεί μαζί του όταν όμως ο τελευταίος κατάλαβε ότι η πρόσκληση θα κατέληγε στη σύλληψη του δεν πήγε στη συνάντηση. Ύστερα από την αποτυχία του αυτή επιχείρησε να επιβάλλει τον Άλκιμο με καταναγκασμό και εκτελέσεις. Κατόπιν αφού άφησε στην Ιουδαία αρκετό στρατό γύρισε στην Συρία.
Επικράτεια του Ιούδα του Μακκαβαίου
Ο Άλκιμος υποστηριζόμενος από στρατιώτες και αρκετούς οπαδούς του γύριζε στην Ιουδαία και επέβαλλε την αρχή του με την βία. Αντιλαμβανόμενος όμως ότι δεν μπορούσε να αντιπαρατεθεί με τον Ιούδα πήγε στην Αντιόχεια και ζήτησε πάλι την βοήθεια του βασιλιά. Ο βασιλιάς έστειλε τότε τον στρατηγό Νικάνορα εναντίον του Ιούδα. Ο Νικάνωρ θέλησε να διαπραγματευτεί με τον Ιούδα, ο Άλκιμος όμως που φοβόταν για την αρχή του, οδήγησε τις διαπραγματεύσεις σε ναυάγιο. Ο πόλεμος επαναλήφθηκε και κατά την διάρκεια των εχθροπραξιών ο Νικάνωρ φονεύτηκε σε μάχη στο χωριό Αδασά και ο στρατός του διαλύθηκε (άνοιξη του 161 π.Χ.).
Ο Ιούδας προκειμένου να κατοχυρώσει την θέση του έστειλε πρέσβεις στην Ρώμη (τον Ευπόλεμο του Ιωάννη και τον Ιάσωνα του Ελεάζαρ) με προτάσεις φιλίας και συμμαχίας. Οι Ρωμαίοι ανταποκρίθηκαν θετικά.
Ο Δημήτριος έστειλε νέα ισχυρά στρατεύματα στην Ιουδαία με επικεφαλής τον Βακχίδη. Ο Ιούδας νικήθηκε σε μάχη (Ελασά) και σκοτώθηκε.
Ο Έλληνας στρατηγός Βακχίδης μπήκε στην Ιερουσαλήμ (160 π.Χ.).
Κατακτήσεις του Ιωνάθαν
Ιωνάθαν
Λίγο μετά τον θάνατο του Ιούδα ένας από τους αδελφούς του ο Ιωάννης έπεσε θύμα των Ναβαταίων. Την ηγεσία της παράταξης των Μακκαβαίων ανέλαβε ένας από τους εναπομείναντες αδελφούς του Ιούδα, ο Ιωνάθαν. Οι Μακκαβαίοι αποσύρθηκαν στην έρημο και ο Βακχίδης άρχισε να εγκαθιστά φρούρια στην Ιουδαία με την ενεργό συνεργασία των ελληνιζόντων Ιουδαίων.Ο αρχιερέας Άλκιμος αρρώστησε και πέθανε (159 π.Χ.) και ο Βακχίδης επέστρεψε στην Αντιόχεια. Οι εχθροπραξίες σταμάτησαν για δυο χρόνια για να επαναληφθούν και πάλι έπειτα από το 157 π.Χ. όταν ο Βακχίδης βρέθηκε ξανά στην περιοχή. Ο σελευκίδης στρατηγός ήρθε σε σύγκρουση με τον Ιωνάθαν (Βαιθβασί) χωρίς να πετύχει κάποιο σημαντικό αποτέλεσμα. Τελικά επειδή από την βασιλική αρχή δεν είχε οριστεί αντικαταστατής του νεκρού Άλκιμου, ο Βακχίδης ήρθε σε συμφωνία με τον Ιωνάθαν στον οποίο ανατέθηκε η ηγεσία του ιουδαϊκού έθνους υπό τον έλεγχο της σελευκιδικής διοικήσεως (152 π.Χ.).
Την ιδία εποχή μαίνονταν ο εμφύλιος πόλεμος μεταξύ του Δημητρίου Α' και του, προβαλλομένου ως νόθο, γιου του Αντίοχου Δ', Αλεξάνδρου Α' Βάλα, για τον σελευκιδικό θρόνο. Ο Ιωνάθαν προτίμησε να ταχθεί στο πλευρό του Αλεξάνδρου ο οποίος τον ανακήρυξε αρχιερέα. Τελικά ο Δημήτριος σκοτώθηκε σε μάχη με τις δυνάμεις του Αλέξανδρου Βάλα (χειμώνας (151/0 π.Χ.) ). Ο νέος βασιλιάς έλαβε ως σύζυγο την κόρη του Πτολεμαίου ΣΤ', Κλεοπάτρα Θεά. Οι γάμοι έγιναν στην Πτολεμαΐδα με την συμμετοχή και του Ιωνάθαν (150/49 π.Χ.). Κατόπιν ο Ιωνάθαν απέσπασε τους τίτλους του στρατηγού και του μεριδάρχη.
Ο γιος του δολοφονημένου Δημητρίου Α', Δημήτριος Β', με την βοήθεια του στρατηγού Λασθένη και Κρητών μισθοφόρων, καθώς και με την υποστήριξη του στρατηγού της Κοίλης Συρίας Απολλώνιου βρέθηκε στην Κιλικία αποφασισμένος να ανακτήσει τον πατρικό θρόνο (άνοιξη του 147 π.Χ.). Ο Απολλώνιος όμως ηττήθηκε από τον Ιωνάθαν (Άζωτος) ο οποίος επωφελήθηκε από την κατάσταση για να προσαρτήσει τις παραλιακές πόλεις Ιόππη, Άζωτο και Ασκάλωνα. Η εμφύλια διαμάχη για τον σελευκιδικό θρόνο,στην οποία αναμείχθηκε και ο Πτολεμαίος ΣΤ', προσφέροντας την συμμαχία του και την κόρη του Κλεοπάτρα Θεά στον Δημήτριο έληξε τελικά το 145 π.Χ. με την δολοφονία του νικημένου Βάλα. Η απειρία όμως του νεότατου βασιλιά Δημητρίου Β', ο οποίος βρίσκονταν υπό την καταθλιπτική επιρροή του Λασθένους, η σκληρή και αιμοσταγής διακυβέρνηση των υπηκόων του και τέλος η αψυχολόγητη απόφαση του να περικόψει τους μισθούς των στρατιωτών του προκάλεσε επανάσταση στην Αντιόχεια.
Κατακτήσεις του Ιωνάθαν
Ο Δημήτριος Β' στράφηκε στον μόνο υπολογίσιμο σύμμαχο που διέθετε τον Ιωνάθαν. Με την αναρρίχηση του στον θρόνο είχε έρθει σε συμφωνία μαζί του και είχε επικυρώσει όλα τα προνόμια που είχε λάβει ο Ιουδαίος αρχιερέας από τους προκατόχους του με την υποχρέωση μόνο του τελευταίου να ανέχεται την φρουρά της Άκρας και να πληρώνει φόρο 300 τάλαντα, το χρόνο. Τώρα ο Δημήτριος Β' του υποσχέθηκε ότι θα αποσύρει την φρουρά από την Άκρα. Ο Ιωνάθαν του έστειλε 3.000 Ιουδαίους μισθοφόρους. Οι Κρήτες μισθοφόροι του Λασθένη και οι Ιουδαίοι αντίστοιχοι τους μπήκαν μέσα στην πόλη και κατέστειλαν την εξέγερση των κατοίκων με χαρακτηριστική αγριότητα. Περίπου 100.000 Αντιοχείς θανατώθηκαν και ένα μεγάλο μέρος της πόλης πυρπολήθηκε.
Ο αντίκτυπος που προκάλεσαν τα γεγονότα αυτά έφερε στην επιφάνεια τον Διόδοτο από την Απάμεια, ένα στρατιωτικό ο οποίος πήρε υπό την προστασία του τον ανήλικο γιο του Βάλα. Κατόπιν με τον στρατό του κινήθηκε προς την Αντιόχεια έδιωξε τον Δημήτριο Β' και εγκατέστησε ως βασιλέα το νήπιο του Βάλα με το όνομα Αντίοχος ΣΤ'. Το βασίλειο των Σελευκιδών διχάστηκε και ένας νέος εμφύλιος πόλεμος άρχισε (καλοκαίρι του 144 π.Χ.). Ο Ιωνάθαν έσπευσε να επωφεληθεί. Ο Δημήτριος Β' είχε αθετήσει την υπόσχεση του για την φρουρά της Άκρας έτσι στράφηκε προς τον Αντίοχο ΣΤ' ο οποίος δια του Διοδότου, επικύρωσε τα προνόμια του. Έτσι ο Ιωνάθαν και ο αδελφός του Σίμων (που έγινε στρατηγός από την αυλή της Αντιόχειας της περιοχής από την Τύρο ως τα αιγυπτιακά σύνορα) ανέλαβαν την προστασία της χώρας από τον Δημήτριο Β'.
Η Γάζα που είχε αποστατήσει από τον Δημήτριο Β' αλλά είχε αρνηθεί να αναγνωρίσει τον Αντίοχο ΣΤ' αναγκάστηκε να δεχθεί ιουδαϊκά στρατεύματα. Ο Δημήτριος Β' προσπάθησε να εισβάλλει στην Ιουδαία αρκετές φορές αποκρούστηκε όμως από τον Ιωνάθαν. Κατόπιν ο Ιουδαίος αρχιερέας στράφηκε επιτυχώς εναντίον των Ναβαταίων Αράβων αποσπώντας πλούσια λεία. Ταυτόχρονα ο Ιωνάθαν και ο Σίμων έχτισαν φρούρια στην Ιουδαία. Λίγο αργότερα ο Ιωνάθαν ανανέωσε την συνθήκη ειρήνης με την Ρώμη και απομόνωσε την φρουρά της Άκρας.
Ο Διόδοτος άρχισε πλέον να ανησυχεί για την αύξηση της δύναμης του Ιωνάθαν. Έτσι με ένα διπλωματικό τέχνασμα κατάφερε να τον συλλάβει. Ο Σίμων ανέλαβε την οργάνωση της άμυνας της χώρας. Ο πληθυσμός της Ιόππης ο οποίος δεν ενέπνεε εμπιστοσύνη εκτοπίστηκε και αντικαταστάθηκε από Ιουδαίους εποίκους. Ο Διόδωτος έκανε κάποιες παραπλανητικές διαπραγματεύσεις με τον Σίμωνα και υποσχέθηκε, χωρίς να τηρήσει την υπόσχεση του ότι θα απελευθερώσει τον Ιωνάθαν. Τελικά εισέβαλλε στην Ιουδαία επιχειρώντας να βοηθήσει την φρουρά της Άκρας, ανέκοψε όμως την πορεία του καθώς συνάντησε την αποφασιστική αντίσταση των ιουδαϊκών οχυρών και ταυτόχρονα εμποδίστηκε από μια ισχυρή χιονοθύελλα που έπληξε την περιοχή . Κατόπιν αφού εκτέλεσε τον Ιωνάθαν αποχώρησε από την Ιουδαία αφήνοντας στον Σίμωνα τον έλεγχο της περιοχής (143/2 π.Χ.).
ΖΗΝΩΝ ΠΑΠΑΖΑΧΟΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου