Η ΙΑΠΩΝΙΑ, Η ΒΡΕΤΑΝΙΑ, Η ΙΤΑΛΙΑ ΚΑΙ Η ΣΑΟΥΔΙΚΗ ΑΡΑΒΙΑ ΣΥΝΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΟΥ ΜΑΧΗΤΙΚΟΥ ΑΕΡΟΣΚΑΦΟΥΣ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ 6ης ΓΕΝΕΑΣ. ΠΡΟΤΑΣΗ Ζ.Π.: ΝΑ ΚΑΤΑΘΕΣΕΙ 5 ΔΙΣ ΕΥΡΩ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΙ Η ΕΛΛΑΔΑ (από εφοπλιστές κλπ) ΚΑΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΣΥΝΔΗΜΙΟΥΡΓΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ.
ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ
Τι είναι οι ενδοκρινικοί διαταράκτες (endocrine disruptors — ED);
Οι ενδοκρινικοί διαταράκτες είναι χημικά προϊόντα που επιδρούν στο ορμονικό σύστημα των ζώων και των ανθρώπων. Διαθέτουν τρία σωρευτικά χαρακτηριστικά: επενέργεια στην ορμονική λειτουργία, δυσμενή επίδραση και αιτιώδη συνάφεια μεταξύ των δύο. Σε αυτές περιλαμβάνεται η μείωση του αριθμού των σπερματοζωαρίων, η αυξημένη επίπτωση δυσπλασιών των γεννητικών οργάνων σε άρρενα βρέφη, και η αύξηση ορισμένων μορφών καρκίνου με γνωστή ευαισθησία στις ορμόνες. Ακόμη πιο αμφιλεγόμενη είναι η άποψη που έχει διατυπωθεί περί συσχέτισης με προβλήματα στη νευρική ανάπτυξη και τη σεξουαλική συμπεριφορά.
Για «αλόγιστη χρήση» του φυτοφαρμάκου flufenacet κάνει λόγο η γαλλική εφημερίδα Le Monde, υποστηρίζοντας- σε δημοσίευμά της- πως η ουσία αυτή έχει μολύνει τους υδάτινους πόρους.
Η γαλλική εφημερίδα Le Monde σε δημοσίευμά της αναφέρει ότι στη Γαλλία, αλλά ως έναν βαθμό και στην υπόλοιπη Ευρώπη, οι υδάτινοι πόροι έχουν αρχίσει να μολύνονται ανησυχητικά με τριφθοροξικό οξύ λόγω αυτού του φυτοφαρμάκου.
«Το πόσιμο νερό στη Γαλλία απειλείται» είναι ο τίτλος του δημοσιεύματος, εξηγώντας πως «οι υδάτινοι πόροι της χώρας μολύνονται μαζικά από ένα μόριο που παράγεται από το flufenacet, ένα φυτοφάρμακο που πρόσφατα ταξινομήθηκε ως ενδοκρινικός διαταράκτης» και συμπληρώνοντας ότι οι σύλλογοι έχουν ζητήσει την επείγουσα απαγόρευση του προϊόντος. Σημειώνεται πως οι ενδοκρινικοί διαταράκτες είναι χημικά προϊόντα που επιδρούν στο ορμονικό σύστημα των ζώων και των ανθρώπων. Πρόκειται για εξωγενείς ουσίες που η χημική δομή τους μοιάζει με εκείνη των φυσικών ορμονών του οργανισμού. Γι' αυτό μπορούν να τις «μιμηθούν» ανατρέποντας έτσι την φυσιολογική - ομαλή λειτουργία τους.
Όπως επισημαίνει η εφημερίδα, παρά το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε ζητήσει από το 2013 την απόσυρση του φυτοφαρμάκου flufenacet από τις ευρωπαϊκές αγορές, αυτό δεν συνέβη λόγω μεταγενέστερων αποφάσεων αναστολής της απόσυρσης. Η χρήση του είναι εξαιρετικά διαδεδομένη στην Ευρώπη, ενώ στη Γαλλία οι πωλήσεις του ουσιαστικά διπλασιάστηκαν τα τελευταία τρία χρόνια, προσεγγίζοντας τους 900 τόνους τον χρόνο.
Η Le Monde συνεχίζει: «Οι γαλλικές αρχές και οι διαχειριστές ύδρευσης έχουν φτάσει στο χείλος μιας άνευ προηγουμένου κατάστασης: Η πλειοψηφία των Γάλλων θα μπορούσε σύντομα να έχει πόσιμο νερό που δεν πληροί τα κριτήρια ποιότητας. Το πρόβλημα βρίσκεται σε ένα μόριο, το τριφθοροξικό οξύ (TFA). Έχει ελάχιστα τεκμηριωμένες επιπτώσεις στην υγεία και μολύνει τους υδάτινους πόρους στη Γαλλία και την Ευρώπη. Το οξύ αυτό που εντοπίζεται πλέον στο νερό, παράγεται κυρίως από το φυτοφάρμακο flufenacet, το οποίο χρησιμοποιείται κυρίως για τη θεραπεία καλλιεργειών δημητριακών (ιδιαίτερα σιταριού και κριθαριού). Είναι ένα από τα ζιζανιοκτόνα με τις περισσότερες πωλήσεις στη Γαλλία. Οι πωλήσεις του σχεδόν διπλασιάστηκαν μεταξύ 2019 και 2022 (το τελευταίο έτος για το οποίο υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία), φτάνοντας τους 900 τόνους ετησίως».
Ωστόσο, «στις 27 Σεπτεμβρίου, το φυτοφάρμακο flufenacet αναγνωρίστηκε ως ενδοκρινικός διαταράκτης από την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA). Αυτός ο επαναπροσδιορισμός θα πρέπει να οδηγήσει αυτόματα τις γαλλικές αρχές στο να θεωρήσουν το TFA ως μια δυνητικά επικίνδυνη ουσία. Και σύμφωνα με τη διαδικασία που έχει θέσει σε εφαρμογή ο Γαλλικός Οργανισμός για την Υγεία και την Ασφάλεια των Τροφίμων, του Περιβάλλοντος και της Εργασίας (ANSES), όταν μια δραστική ουσία ταξινομείται ως ενδοκρινικός διαταράκτης, πρέπει να υπόκειται σε ένα όριο που δεν πρέπει να ξεπεραστεί».
«Το όριο αυτό ορίζεται στα 0,1 μικρογραμμάρια ανά λίτρο (mg/L). Πάνω από αυτό το επίπεδο συγκέντρωσης, το νερό δηλώνεται ως μη συμμορφωμένο, παρόλο που δεν υπάρχει αποδεδειγμένος κίνδυνος για την υγεία» προσθέτει η εφημερίδα, επισημαίνοντας ότι, σύμφωνα με τη γαλλική νομοθεσία, οι τοπικές αρχές «μπορούν να λάβουν εξαίρεση για τη διανομή μη συμμορφωμένου νερού στους καταναλωτές, για περίοδο τριών ετών. Αυτή η εξαίρεση ανανεώνεται μόνο μία φορά: Μετά από έξι χρόνια, το νερό πρέπει και πάλι να γίνει συμβατό για να μπορέσει να διανεμηθεί. Το εμφιαλωμένο νερό δεν αποτελεί εξαίρεση. Είναι γνωστό από το 2017 ότι αυτό το ζιζανιοκτόνο οδηγεί σε συγκεντρώσεις TFA έως και 10 mg/L, έως και 100 φορές υψηλότερες από το όριο».
Με πληροφορίες από Le Monde και ΑΠΕ-ΜΠΕ
Οργανισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης ECHA
Ενδοκρινικοί διαταράκτες - ECHA
Ενδοκρινικοί διαταράκτες
Σε όλους τους οργανισμούς, οι ορμόνες συνδέουν το νευρικό σύστημα και τις σωματικές λειτουργίες όπως αύξηση και ανάπτυξη, ανοσία, μεταβολισμός, αναπαραγωγή και συμπεριφορά. Οι χημικές ουσίες που ονομάζονται «ενδοκρινικοί διαταράκτες» μπορούν να επηρεάσουν το ορμονικό σύστημα προκαλώντας επιβλαβείς επιπτώσεις στον άνθρωπο και στα ζώα.
Οι ουσίες που αλληλεπιδρούν με το ορμονικό σύστημα αλλά δεν προκαλούν επιβλαβείς επιπτώσεις ονομάζονται «ουσίες με ορμονική δράση» ή «ουσίες με ενδοκρινική δράση». Ωστόσο, ο διαχωρισμός μεταξύ της ενδοκρινικής δράσης και της ενδοκρινικής διαταραχής δεν είναι πάντα σαφής διότι, σε ορισμένες περιπτώσεις, η επίπτωση μπορεί να γίνει εμφανής μόνο εκ των υστέρων.
Υπάρχουν πολλές ουσίες, φυσικές και τεχνητές, που θεωρείται ότι προκαλούν ενδοκρινική διαταραχή. Μερικές φορές, οι επιπτώσεις μιας ουσίας που προκαλεί ενδοκρινική διαταραχή εμφανίζονται μόνο αφού περάσει μεγάλο χρονικό διάστημα από την έκθεση. Για παράδειγμα, η ενδομήτρια έκθεση ενός εμβρύου σε μια ουσία που προκαλεί ενδοκρινική διαταραχή μπορεί να οδηγήσει σε επιπτώσεις στην υγεία του ως ενηλίκου και πιθανώς και σε επόμενες γενεές.
Στα ζώα, επιπτώσεις που μπορεί να σχετίζονται με ενδοκρινική διαταραχή έχουν παρατηρηθεί σε μαλάκια, καρκινοειδή, ψάρια, ερπετά, πτηνά και θηλαστικά σε διάφορα μέρη του κόσμου. Σε ορισμένα ζωικά είδη, τα προβλήματα στην αναπαραγωγή προκάλεσαν μείωση των πληθυσμών τους.
Στον άνθρωπο, επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι οι ενδοκρινικοί διαταράκτες μπορεί να ευθύνονται για μεταβολές στην υγεία του ανθρώπου κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Σε αυτές περιλαμβάνεται η μείωση του αριθμού των σπερματοζωαρίων, η αυξημένη επίπτωση δυσπλασιών των γεννητικών οργάνων σε άρρενα βρέφη, και η αύξηση ορισμένων μορφών καρκίνου με γνωστή ευαισθησία στις ορμόνες. Ακόμη πιο αμφιλεγόμενη είναι η άποψη που έχει διατυπωθεί περί συσχέτισης με προβλήματα στη νευρική ανάπτυξη και τη σεξουαλική συμπεριφορά.
Βάσει του κανονισμού REACH, οι ενδοκρινικοί διαταράκτες μπορούν να χαρακτηριστούν ουσίες που προκαλούν πολύ μεγάλη ανησυχία, μαζί με τα χημικά προϊόντα που είναι γνωστό ότι προκαλούν καρκίνο, μεταλλάξεις και τοξικότητα στην αναπαραγωγή. Στόχος είναι η μείωση της χρήσης τους και, τελικά, η αντικατάστασή τους με ασφαλέστερες εναλλακτικές.
Σύμφωνα με τον κανονισμό για τα βιοκτόνα, οι δραστικές ουσίες που θεωρείται ότι έχουν ιδιότητες ενδοκρινικού διαταράκτη δεν εγκρίνονται, παρά μόνο εάν ο κίνδυνος έκθεσης στη δραστική ουσία αποδεικνύεται αμελητέος ή υπάρχουν στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η δραστική ουσία είναι απαραίτητη για την πρόληψη ή την αντιμετώπιση σοβαρού κινδύνου για την υγεία των ανθρώπων και των ζώων ή για το περιβάλλον.
Οδηγίες για τον προσδιορισμό ενδοκρινικών διαταρακτών
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζήτησε από τον ECHA και την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) να αναπτύξουν, με την υποστήριξη του Κοινού Κέντρου Ερευνών (ΚΚΕρ), κοινό έγγραφο καθοδήγησης για την εφαρμογή κριτηρίων βάσει επικινδυνότητας για τον προσδιορισμό των ενδοκρινικών διαταρακτών στο πλαίσιο του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1107/2009 για τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα και του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 528/2012 για τα βιοκτόνα.
Το έγγραφο καθοδήγησης έχει δημοσιευθεί στο ενημερωτικό δελτίο της EFSA.
Related
Guidance for the identification of endocrine disruptors in the context of Regulations (EU) No 528/2012 and (EC) No 1107/2009
Endocrine disruptor expert group
Commission Delegated Regulation (EU) 2017/2100 of 4 September 2017 setting out scientific criteria for the determination of endocrine-disrupting properties pursuant to Regulation (EU) No 528/2012 of the European Parliament and Council. OJ L 301, 17.11.2017, p. 1–5.
Commission Regulation (EU) 2018/605 of 19 April 2018 amending Annex II to Regulation (EC) 1107/2009 by setting out scientific criteria for the determination of endocrine-disrupting properties. OJ L 101, 20.4.2018, p. 33–36.
WHO/IPCS (World Health Organization/International Programme on Chemical Safety), 2002. Global Assessment of the State-of-the-Science of Endocrine Disruptors. Journal 2002.
ECHA
Telakkakatu 6, P.O. Box 400
FI-00121 Helsinki, Finland
ΖΗΝΩΝ ΠΑΠΑΖΑΧΟΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου